Kto decyduje o utworzeniu pracowniczego programu emerytalnego? Chcielibyśmy, aby pracodawca opłacał nam składki na PPE. Czy pracowniczy program emerytalny mogą powołać związki zawodowe działające w naszej firmie, czy musi to zrobić pracodawca?
Nawet jeśli większość pracowników chce utworzenia programu, nie mogą sami go powołać. Decyzja o utworzeniu programu należy do pracodawcy, bowiem to pracodawca ponosi główny ciężar finansowania programu. Jednak formę i warunki funkcjonowania programu pracodawca uzgadnia z reprezentacją pracowników. Reprezentację pracowników tworzą wszystkie zakładowe organizacje związkowe działające u danego pracodawcy, a jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, reprezentacja wyłaniana jest w trybie przyjętym u danego pracodawcy. Nie ma żadnych przeszkód formalnych, aby to związki zawodowe zainicjowały rozmowy o PPE w danym zakładzie pracy i starały się wpływać na pracodawcę aby utworzył program.
________________________________________
Czy każdy pracodawca może utworzyć pracowniczy program emerytalny?
Zasadniczo tak. Ustawa daje relatywnie dużą swobodę w wyborze formy i ukształtowaniu warunków funkcjonowania programu. PPE może być zatem dostosowany do możliwości i potrzeb zarówno małych, średnich jak i dużych pracodawców. Kilku pracodawców może podjąć decyzję o utworzeniu wspólnego międzyzakładowego pracowniczego programu emerytalnego. Pracodawca może też przystąpić do już istniejącego międzyzakładowego PPE. Obecne przepisy nie pozwalają tworzyć PPE w jednostkach budżetowych – ich wydatki na koszty płac są bowiem ograniczone ustawą budżetową i nie mogą być zwiększone o koszt składek podstawowych odprowadzanych w związku z utworzeniem PPE. Uczestnikami PPE nie mogą być zatem pracownicy administracji państwowej i samorządowej i inni pracownicy sfery budżetowej tzw. budżetówki.
________________________________________
Jak się tworzy pracownicze programy emerytalne?
Utworzenie PPE wymaga przede wszystkim decyzji o wyborze formy pracowniczego programu emerytalnego. Pracodawca może zadecydować o skorzystaniu z usług działających na rynku finansowym instytucji zarządzających lub samodzielnie powołać instytucję zarządzającą środkami, jakie mają być gromadzone w ramach tworzonego PPE pracowników gromadzonymi w utworzonym przez niego PPE. Kolejnym krokiem w tworzeniu PPE jest przygotowanie projektu umowy zakładowej oraz zawarcie przedwstępnej umowy z instytucją finansową, a w przypadku gdy program będzie prowadzony w formie funduszu emerytalnego – projektu statutu takiego funduszu oraz projektu statutu towarzystwa, które tym funduszem będzie zarządzać. Dokumenty te składają się na ofertę, którą pracodawca przedstawia reprezentacji pracowników. Reprezentację pracowników tworzą wszystkie zakładowe organizacje związkowe działające u danego pracodawcy, a jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, reprezentacja wyłaniana jest w trybie przyjętym u danego pracodawcy. Reprezentacja pracowników ma na zapoznanie się z ofertą i ustosunkowanie się do niej czas nie krótszy niż 3 miesiące. Program tworzy się przez zawarcie umowy zakładowej (albo umowy międzyzakładowej – jeżeli jest to program prowadzony wspólnie przez kilku pracodawców). Umowę zakładową zawiera pracodawca z reprezentacja pracowników. Umowa zakładowa określa podstawowe zasady funkcjonowania programu: jego formę, wysokość składki podstawowej, instytucje finansową mającą zarządzać środkami, warunki przystępowania do programu i występowania z niego, sposoby zmiany zasad programu i in.

Następnie pracodawca zawiera umowę z instytucją finansową albo tworzy pracowniczy fundusz emerytalny i wybiera zarządzające nim towarzystwo. Umowa z instytucją finansową określa warunki gromadzenia środków i zarządzania nimi (w przypadku PPE prowadzonego w formie funduszu emerytalnego warunki te określa statut funduszu). PPE wymaga zarejestrowania przez organ nadzoru, którym jest Komisja Nadzoru Finansowego. Jeden pracodawca może prowadzić tylko jeden PPE.
________________________________________
Mój pracodawca postanowił utworzyć pracowniczy program emerytalny dla swoich pracowników i sam wybrał, że będzie to grupowe inwestycyjne ubezpieczenie na życie. Czy decyzja o wyborze konkretnej formy nie powinna należeć do pracownika uczestniczącego w programie? Kto decyduje o formie pracowniczych programów emerytalnych?
Wybór formy w jakiej będzie prowadzony program należy do pracodawcy, podobnie jak i sama decyzja o utworzeniu PPE. Tym niemniej w procesie tworzenia PPE ważny udział ma reprezentacja pracowników, która negocjuje z pracodawcą umowę zakładową i jest stroną tej umowy. Na tym etapie pracownicy mogą mieć wpływ na formę PPE i warunki na jakich program będzie funkcjonował. Pracownik składający deklarację przystąpienia do działającego programu nie może dokonać wyboru formy oszczędzania. Może jedynie zadecydować o wnoszeniu składki dodatkowej i jej wysokości.
________________________________________
Pracuję w obecnej firmie od roku. Mój pracodawca prowadzi pracowniczy program emerytalny. Czy mogę do niego przystąpić?
Tak. Prawo do uczestnictwa w programie przysługuje pracownikowi, który jest zatrudniony u danego pracodawcy, nie krócej niż 3 miesiące. Pracodawca może jednak w umowie zakładowej poszerzyć grupę pracowników mających możliwość skorzystania z PPE np. skracając wymagany staż pracy do dwóch miesięcy. Do programu nie może jednak przystąpić pracownik, który ukończył 70 lat. Osoba zatrudniona u kilku pracodawców może uczestniczyć w kilku pracowniczych programach emerytalnych prowadzonych przez zatrudniających ją pracodawców. Pracownikiem jest osoba zatrudniona, w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę, osoba zatrudniona na podstawie umowy zawartej w wyniku powołania lub wyboru do organu reprezentującego osobę prawną oraz członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych. Prawo do uczestnictwa w programie przysługuje również osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, wspólnikowi spółki cywilnej, jawnej, spółki partnerskiej oraz komandytowo-akcyjnej i komandytowej odpowiadającemu bez ograniczenia, który podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli te osoby lub spółki prowadzą program dla swoich pracowników.
________________________________________
Mój pracodawca prowadzi pracowniczy program emerytalny. Spełniam wszystkie wymagane warunki. W jaki sposób mogą przystąpić do programu?
Pracownik przystępuje do pracowniczego programu emerytalnego przez złożenie deklaracji. Jeżeli osoba składająca deklarację spełnia warunki zawarte w zakładowej umowie emerytalnej (wymagany staż pracy) pracodawca musi przyjąć deklarację i pisemnie potwierdzić jej przyjęcie. Jeśli pracownik nie spełnia warunków uczestnictwa w PPE, pracodawca zwraca deklarację wraz z pisemnym uzasadnieniem odmowy jej przyjęcia. Zwrócenie deklaracji powinno nastąpić nie później niż w terminie jednego miesiąca od dnia jej złożenia przez pracownika. Deklaracja zawiera oświadczenie pracownika, że otrzymał kopię umowy zakładowej i zapoznał się z jej treścią, akceptuje jej warunki. Deklaracja może też zawierać wskazanie osoby uprawnionej na wypadek śmierci pracownika. W przypadku gdy umowa zakładowa nie zakazuje wnoszenia składki dodatkowej deklaracja zawiera również wysokość deklarowanej przez pracownika składki dodatkowej oraz upoważnienie dla pracodawcy do jej naliczania i potrącania z wynagrodzenia.
________________________________________
Czy pracodawca może nie zgodzić się na uczestnictwo pracownika w pracowniczym programie emerytalnym lub go z niego wykluczyć?
Nie. Pracodawca, w umowie zakładowej podpisywanej z reprezentacją pracowników, określa warunki uczestnictwa w programie. Umowa zakładowa nie może przy tym przewidywać dla uczestnictwa pracowników w programie żadnych innych warunków poza określonymi ustawą. Uczestnictwo w programie jest uprawnieniem każdego pracownika spełniającego wymogi programu. Przepisy mowią m.in. że w dniu złożenia wniosku o zarejestrowanie programu prawo do uczestnictwa w PPE musi przysługiwać co najmniej połowie pracowników zatrudnionych u pracodawcy, który tworzy program, a w przypadku gdy zatrudnienie przekracza 500 osób – co najmniej jednej trzeciej. Oznacza to, że pracodawca nie może tak określić warunków, że program będzie dostępny tylko dla wąskiej grupy pracowników. Uczestnictwo w programie nie jest nagrodą ani nie może powodować jakichkolwiek represji bowiem pracownik nie może być karany wykluczeniem z programu lub np. zawieszeniem w stosunku do niego opłacania składki.
________________________________________
Czy można być w tym samym czasie uczestnikiem więcej niż jednego pracowniczego programu emerytalnego?
Tak, ale pod warunkiem, że jest się zatrudnionym u kilku pracodawców prowadzących PPE. Osoba zatrudniona u kilku pracodawców prowadzących programy może w tym samym czasie uczestniczyć w więcej niż jednym programie. Należy przy tym pamiętać, że co do zasady jeden pracodawca prowadzi dla swoich pracowników jeden program.
________________________________________
Pracowałem w firmie, w której prowadzony był pracowniczy program emerytalny, przez 5 lat gromadziłem środki na przyszła emeryturę. Ostatnio zmieniłem pracodawcę. Czy mogę wypłacić zgromadzone w PPE pieniądze, co się dzieje w przypadku zmiany pracy ze środkami w PPE?
W przypadku zmiany pracodawcy środki pozostają na rachunku w dotychczasowym PPE do czasu wypłaty, wypłaty transferowej lub zwrotu. Wyplata zasadniczo następuje po osiągnięciu przez uczestnika wieku emerytalnego, a zwrot zgromadzonych środków państwowych o wypracowane zyski w sytuacji likwidacji PPE. W przypadku zmiany pracy możliwa jest wypłata transferowa (tj. z jednej instytucji finansowej do innej) lub pozostawienie środków w dotychczasowym PPE. W tym drugim przypadku będą one dalej zarządzane, choć nie będzie już opłacana składka podstawowa. Jeżeli nowy pracodawca prowadzi PPE dla swoich pracowników, to należy złożyć dyspozycję przekazania środków z dotychczasowego PPE do nowego programu, co będzie skutkować wypłatą transferową. Jeśli nowy pracodawca nie prowadzi PPE, a pracownik nie chce pozostawiać środków w programie prowadzonym przez dotychczasowego pracodawcę, środki można przenieść do innej instytucji finansowej na indywidualne konto emerytalne (IKE). Będzie to także wypłata transferowa. Prowadzenie indywidualnych kont emerytalnych oferują banki, domy maklerskie, zakłady ubezpieczeń i towarzystwa funduszy inwestycyjnych.
________________________________________
Gdzie znajdę warunki, na jakich prowadzony jest mój program emerytalny? Nie ma ich w dokumencie, który pracodawca dostarczył mi jako potwierdzenie uczestnictwa w programie, jaki dokument to określa?
Podstawowe warunki prowadzenia PPE określa umowa zakładowa zawarta przez pracodawcę z reprezentacją pracowników. Znajdują się w niej m.in. informacje o:

– formie programu wraz ze wskazaniem instytucji zarządzając środkami gromadzonymi w ramach programu,
– warunkach przystępowania do programu i występowania z niego,
– możliwościach i warunkach wypowiedzenia umowy między pracodawcą a instytucją finansową albo warunkach likwidacji pracowniczego towarzystwa emerytalnego,
– warunkach, terminach i sposobie dokonania wypłaty, wypłaty transferowej oraz zwrotu,
– wysokości składki podstawowej,
– przypadkach i warunkach zmiany formy programu lub instytucji zarządzającej środkami gromadzonymi w ramach programu,
– minimalnej wysokości możliwej do zadeklarowania składki dodatkowej, jeżeli umowa zakładowa nie zakazuje deklarowania składki dodatkowej,
– sposobie deklarowania składki dodatkowej oraz terminach naliczania i potrącania tych składek przez pracodawcę,
– kosztach i opłatach obciążających uczestnika i pracodawcę,
– warunkach zmiany i wypowiedzenia umowy zakładowej,
-warunkach jednostronnego zawieszenia odprowadzania składek podstawowych oraz czasowego ograniczenia wysokości składek podstawowych przez pracodawcę.

Umowa zakładowa nie może przewidywać dla uczestnictwa pracowników w programie żadnych innych warunków poza określonymi ustawą lub niezgodnych z przepisami ustawy. Każdy pracownik koniecznie powinien zapoznać się z umową zakładową przed złożeniem deklaracji przystąpienia do PPE. Natomiast pracodawca zobowiązany jest do informowania pracowników o warunkach funkcjonowania programu.
________________________________________
Chciałbym jak najwięcej oszczędzać na dodatkową emeryturę. Mój pracodawca przekazuje miesięczne na moje PPE ustaloną kwotę. Czy mogę wpłacać do PPE dodatkowe środki?
Do każdego pracowniczego programu emerytalnego wnoszona jest składka podstawowa, którą finansuje pracodawca i nie może ona przekroczyć 7% wynagrodzenia uczestnika. Z wynagrodzenia pracodawcy potrącany jest jedynie podatek dochodowy od osób fizycznych od sfinansowanej przez pracodawcę składki. Składka podstawowa nie jest wliczana do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne. Wysokość składki podstawowej może być ustalona:

– procentowo od wynagrodzenia (np. 5% wynagrodzenia) albo
– w jednakowej kwocie dla wszystkich uczestników (np. po 200 zł), albo
– w sposób mieszany tj. procentowo od wynagrodzenia, z określeniem maksymalnej kwotowej wysokości tej składki (np. 6% wynagrodzenia, ale nie więcej niż 500 zł).
Jeżeli umowa zakładowa tego nie zakazuje uczestnik programu może zadeklarować także składkę dodatkową. Wysokość składki dodatkowej pracownik powinien określić w deklaracji przystąpienia do PPE lub już w czasie uczestniczenia w PPE i złożyć pracodawcy odpowiednią dyspozycję. Nie jest to decyzja nieodwołalna bowiem w przyszłości można zmienić wysokość składki dodatkowej lub zrezygnować z jej wnoszenia poprzez zmianę deklaracji. Suma składek dodatkowych wniesionych do jednego programu w ciągu roku kalendarzowego nie może przekroczyć trzykrotności kwoty odpowiadającej maksymalnej wysokości kwoty wpłaty na IKE. Kwota wpłaty na IKE wynosi obecnie 150% średniego wynagrodzenia w gospodarce – przy czym planuje się zmianę tego wskaźnika do 300%. Kwota ta jest ogłaszana corocznie w Monitorze Polskim. Limit wpłat składek dodatkowych w roku 2008 wynosi 3 x 4055,12 zł. Składka dodatkowa potrącana jest z wynagrodzenia netto (po jego opodatkowaniu i odprowadzeniu obowiązkowych składek ubezpieczenia społecznego).
________________________________________
Uczestniczę w pracowniczym programie emerytalnym od 3 lat. Od dwóch miesięcy mój pracodawca nie opłaca składek. Czy pracodawca może bez zgody pracowników podjąć decyzję o zawieszeniu opłacania składek na PPE?

Tak, pracodawca może samodzielnie podjąć decyzję o zawieszeniu odprowadzanie składek podstawowych lub czasowym ograniczeniu wysokości naliczanej składki podstawowej. W okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych łączny okres takiego jednostronnego zawieszenia nie może przekroczyć 3 miesięcy, chyba że umowa zakładowa przewiduje okres dłuższy (zgodnie z przepisami nie może on być dłuższy jednak niż 6 miesięcy). W tym okresie nie jest do tego potrzebna zgoda pracowników.

Zawieszenie składek musi dotyczyć wszystkich pracowników uczestniczących w programie – pracodawca nie może zawiesić składek wyłącznie wybranym uczestnikom PPE. Jeśli po upływie okresu zawieszenia składek sytuacja finansowa pracodawcy nadal nie pozwala na ich dalsze opłacanie, pracodawca może zawrzeć z reprezentacją pracowników porozumienie o dalszym zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych lub czasowym ograniczeniu ich wysokości. W okresie obejmującym 48 kolejnych miesięcy kalendarzowych łączny okres obowiązywania porozumienia nie może przekroczyć 24 miesięcy. W wyjątkowych przypadkach związanych z niekorzystną sytuacją finansową pracodawcy okres ten można wydłużyć. Także w takim przypadku wymagana jest zgoda reprezentacji pracowników.

Ustawowe rozwiązanie umożliwiające zawieszenie opłacania składek pozwala pracodawcy na obniżenie kosztów w okresie pogorszenia się jego sytuacji finansowej i kontynuację normalnego prowadzenia PPE w przypadku poprawy kondycji finansowej pracodawcy. Gdyby pracodawca nie mógł zawiesić opłacania składek, w przypadku pogorszenia sytuacji finansowej musiałby zrezygnować z PPE, nawet jeżeli wiedziałby, że jest to stan przejściowy.
________________________________________
Zgromadziłem dosyć dużą kwotę w pracowniczym programie emerytalnym. Chciałbym już teraz wykorzystać te środki. Czy mogę wypowiedzieć umowę i otrzymać wypłatę całości bądź części zgromadzonego kapitału? Czy można wypłacić zgromadzone środki wcześniej?
W każdej chwili można wypowiedzieć udział w programie poprzez złożenie pracodawcy pisemnego oświadczenia. W przypadku wypowiedzenia uczestnictwa w programie dotychczas zgromadzone środki pozostają jednak na rachunku w PPE. Do rąk uczestnika programu mogą one trafić w jednym z trzech ustawowo określonych trybów: wypłaty, wypłaty transferowej lub zwrotu.

Wypłata środków następuje:

– na wniosek uczestnika po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat,
– na wniosek uczestnika po przedstawieniu przez niego decyzji o przyznaniu prawa do emerytury i po ukończeniu 55 roku życia,
– w przypadku ukończenia przez uczestnika 70 lat, jeżeli wcześniej nie wystąpił z wnioskiem o wypłatę środków, chyba, że nadal jest zatrudniony u pracodawcy prowadzącego program, wówczas wypłata następuje po ustaniu stosunku pracy,
– na wniosek osoby uprawnionej, w przypadku śmierci uczestnika.
Środki te mogą być wypłacone jednorazowo albo ratalnie.

Wypłaty transferowej można dokonać:

– do innego programu, którego jest się uczestnikiem (np. przy zmianie pracodawcy),
– na indywidualne konto emerytalne (IKE) uczestnika,
– na IKE osoby uprawnionej, w przypadku śmierci uczestnika.

Złożenie wniosku o wypłatę transferową jest równoznaczne z wypowiedzeniem udziału w PPE. Wypłata transferowa nie może jednak nastąpić, gdy jest się nadal pracownikiem pracodawcy prowadzącego program. Zwrot, czyli wycofanie środków zgromadzonych w ramach programu, może nastąpić w przypadku likwidacji PPE, gdy uczestnik nie ma możliwości dokonania wypłaty bądź wypłaty transferowej. Przy dokonywaniu zwrotu uczestnik nie otrzymuje jednak wszystkich zgromadzonych środków. Trzeba mieć świadomości, że 30% sumy składek podstawowych wpłaconych do programu jest wówczas przekazywane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i ewidencjonowane na koncie w I filarze jako dodatkowa składka emerytalna.
________________________________________
Co się stanie ze zgromadzonymi przeze mnie środkami w pracowniczym programie emerytalnym, w przypadku śmierci przed uzyskaniem prawa do emerytury? Czy środki zgromadzone w PPE podlegają dziedziczeniu?
Środki zgromadzone w pracowniczym programie emerytalnym należą do uczestnika, chociaż nie może on nimi swobodnie dysponować. Jak każdy zgromadzony majątek podlegają one dziedziczeniu. W deklaracji przystąpienia do PPE uczestnik może wskazać osoby, które powinny otrzymać środki zgromadzone na jego rachunku w programie, w wypadku jego śmierci. W każdej chwili można zmienić lub odwołać taką dyspozycję. Jeżeli uczestnik wskazał kilka osób uprawnionych do otrzymania środków po jego śmierci, a nie oznaczył ich udziału w tych środkach, przyjmuje się, że udziały tych osób są równe. W przypadku niewskazania osób uprawnionych, zgromadzone środki otrzymują spadkobiercy na zasadach określonych w prawie spadkowym.
________________________________________
Na czym polega specyfika PPE w formie ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym? Od roku uczestniczę w pracowniczym programie emerytalnym w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Zauważyłam, że kwota zgromadzona na moim rachunku jest niższa niż suma składek wpłaconych przez pracodawcę. Czy oznacza to, że zakład ubezpieczeń źle inwestuje moje środki emerytalne?
Dostępne w ramach PPE usługi można podzielić na produkty czysto inwestycyjne i produkty o charakterze ubezpieczeniowo-inwestycyjnym. Produkty czysto inwestycyjne (są nimi jednostki rozrachunkowe w pracowniczych funduszach emerytalnych i jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych) zapewniają tylko gromadzenie i pomnażanie środków na przyszłą dodatkową emeryturę. W tym przypadku całość składki jest inwestowana. Natomiast umowy grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym oprócz funkcji inwestycyjnej zapewniają również ubezpieczenie, a więc ochronę na wypadek śmierci uczestnika programu lub jego niezdolności do pracy (możliwe jest również wykupienie innych dodatkowych opcji). Składka jest wówczas dzielona na część ochronną i część inwestycyjną przekazywaną na fundusz kapitałowy. Składka, która jest inwestowana jest zatem mniejsza niż w przypadku produktów czysto inwestycyjnych. Pozostała część składki pokrywa koszty ochrony ubezpieczeniowej. Ta część składek trafia do funduszu ubezpieczeniowego, z którego zakład ubezpieczeń w przypadku śmierci uczestnika lub jego niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem zakład ubezpieczeń sfinansuje należne świadczenie z tytułu ubezpieczenia na życie. W przypadku pracowniczego programu emerytalnego w formie umowy z zakładem ubezpieczeń na życie inwestowana część musi wynosić co najmniej 85% składki podstawowej.
________________________________________
Czy ktoś bada prawidłowość prowadzenia PPE? Jak wygląda ochrona uczestników PPE?
PPE są nadzorowane przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF). Zgodności z prawem program poddawany jest już na etapie tworzenia, kiedy pracodawca dokonuje jego rejestracji. KNF odmawia wpisu do rejestru w przypadku, gdy program nie jest zgodny z przepisami ustawy. Pracodawca jest obowiązany do przekazywania organowi nadzoru rocznej informacji, a także zgłaszania do rejestru wszelkich zmian w zasadach prowadzenia programu dotyczącej realizacji prowadzonego programu. Jeżeli pracodawca prowadzi program niezgodnie z prawem, jest wzywany przez organ nadzoru do usunięcia nieprawidłowości. Za naruszenie przepisów pracodawcy grozi kara pieniężną w wysokości do 50.000 złotych. Pełnemu nadzorowi na odrębnych zasadach podlegają także instytucję finansowe, do których trafiają środki w ramach PPE. Ten nadzór sprawuje także Komisja Nadzoru Finansowego.

Również w przypadku, gdy PPE prowadzone jest w formie zarządzania zagranicznego Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór nad zagraniczną instytucją zarządzającą w zakresie zgodności prowadzenia programu z polskim prawem. Warunkiem dopuszczenia zagranicznego zarządzającego do prowadzenia PPE jest poddanie działalności tego podmiotu nadzorowi państwa macierzystego, tj. państwa członkowskiego UE, gdzie ma on swoją siedzibę.
________________________________________
Gdzie można interweniować jeżeli pracodawca nie realizuje postanowień umowy PPE?
Skargi w indywidualnych sprawach przyjmuje Rzecznik Ubezpieczonych. Interwencje mogą być też kierowane do Komisji Nadzoru Finansowego. Zaistniały spór można skierować do rozstrzygnięcia lub mediacji przez Sąd Polubownym działającym przy Rzeczniku Ubezpieczonych. Sąd polubowny o podobnej właściwości powstał też przy Komisji Nadzoru Finansowego. Sprawa może być także skierowana na drogę postępowania sądowego przed właściwy sąd powszechny.
________________________________________
Czy PPE może upaść? Czy pracodawca może zdefraudować środki z PPE? Czy np. zakład ubezpieczeń, który zarządza PPE może upaść?
Zasadniczo każdy podmiot gospodarczy, zarówno pracodawca prowadzący program, jak i zarządzająca środkami instytucja finansowa mogą upaść. Przy czym pamiętać trzeba, że pracodawca nie ma dostępu do środków gromadzonych w ramach programu, przekazuje je bowiem na rachunki uczestników w instytucji finansowej zarządzającej programem, ta zaś poddana jest ścisłemu nadzorowi ze strony państwa właśnie po to by upadłość była ostatecznością. W przypadku likwidacji pracodawcy prowadzącego program lub zakładu ubezpieczeń zarządzającego środkami, a także pracowniczego funduszu emerytalnego bądź funduszy inwestycyjnych, do których trafiały środki i niemożności dokonania wypłaty lub wypłaty transferowej do innej instytucji finansowej, środki zgromadzone w PPE zostają wypłacone w formie tzw. zwrotu. Przy dokonywaniu zwrotu uczestnik PPE nie otrzyma wszystkich zgromadzonych środków bowiem 30% sumy składek podstawowych wpłaconych do programu jest wówczas przekazywane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i zapisywane jako dodatkowa składka emerytalna na indywidualnym koncie ubezpieczonego w I filarze.
________________________________________
Czy warto oszczędzać w PPE?
Tak. Obowiązujący od 1999 r. nowy system emerytalny zakłada, że częścią przyszłych dochodów emeryta będą środki gromadzone w ramach dodatkowych, dobrowolnych form oszczędzania tworzących tzw. III filar. Obecnie na III filar składają się grupowe formy oszczędzania – PPE i indywidualne – w postaci indywidualnych kont emerytalnych (IKE).

Dostępne szacunki wskazują, że środki z I i II filara, a więc te pochodzące ze środków gromadzonych w ZUS i OFE pozwolą na świadczenie w wysokości ok. 40-60% ostatniego wynagrodzenia przy zarobkach na poziomie średniej krajowej. Ta wartość – zwana stopą zastąpienia – może kształtować się różnie, w zależności od wysokości zarobków (będzie wyraźnie niższa dla osób zarabiających powyżej średniej), długości okresu oszczędzania, stopy zwrotu z inwestycji, rodzaju świadczenia jakie wybierze się przy wypłacie środków. Jednak nawet zakładając, że wynagrodzenie w ostatnim etapie pracy zawodowej jest relatywnie wysokie, a potrzeby i koszty na emeryturze są mniejsze – uzyskane z dwóch obowiązkowych filarów świadczenie najprawdopodobniej nie spełni oczekiwań emeryta. Wydłużająca się średnia długość życia Polaków pozwala sądzić, że wiele osób będzie chciało aktywnie spędzić ten okres swojego życia, kiedy nie są już związani codziennymi obowiązkami zawodowymi. Te potrzeby będą wymagały dodatkowego finansowania.

PPE nie są tak liczne jak oczekiwano, niemniej jednak coraz więcej pracodawców, zwłaszcza tych którzy prowadzą świadomą i długofalową politykę personalną, oferuje swoim pracownikom PPE. Może to być dodatkowa zachęta do podjęcia pracy u danego pracodawcy, może to być także element stabilizujący zatrudnienie. Z perspektywy pracownika uczestniczącego w programie kosztem jest tylko wartość podatku, zważywszy że w zamian otrzymuje wartość składki, która będzie pomnażana w ramach programu korzyść z decyzji o przystąpieniu do PPE wydaje się oczywista. Nieco trudniejsza jest decyzja o zadeklarowaniu składki dodatkowej, finansowanej przez pracownika z bieżących dochodów. Zasadniczo i w tym przypadku trzeba uznać że decyzja o większym zaangażowaniu w PPE jest korzystna. Konieczność gromadzenia środków na zabezpieczenie swoich potrzeb w wieku emerytalnym trzeba uznać za ważny cel życiowy, na rzecz którego warto ograniczyć bieżącą konsumpcję. Inwestowanie w ramach PPE zasadniczo będzie korzystniejsze niż indywidualne inwestowanie tych samych środków. W związku z większymi potrzebami bieżącymi można też wycofać deklarację opłacania składki dodatkowej. Środki można przekazać na IKE – co daje możliwość zmiany formy ich inwestowania. Warto pamiętać, że środki gromadzone w ramach PPE podlegają także dziedziczeniu. Jeżeli zatem pracodawca stworzył taką możliwość dodatkowego oszczędzania na przyszłą emeryturę i jest gotów dokonywać na rzecz pracowników wpłat należy z takiej możliwości skorzystać.
________________________________________
Skąd czerpać informacje o zasadach działaniach PPE w swoim zakładzie pracy?
Pracodawca jest obowiązany do informowania pracowników o warunkach funkcjonowania programu. Obowiązek ten realizuje w sposób zwyczajowo u niego przyjęty. Może to być zarówno intranet lub mailing, jak i gazetka ścienna lub radiowęzeł.

Informacja taka powinna zawierać w szczególności:

– formę programu wraz ze wskazaniem instytucji finansowej, która zarządza środkami,
– określenie wysokości składki podstawowej,
– określenie maksymalnej rocznej sumy składek dodatkowych, minimalną i maksymalną wysokość możliwej do zadeklarowania miesięcznej składki dodatkowej oraz sposób jej deklarowania,
– wskazanie właściwych przepisów podatkowych dotyczących gromadzonych środków,

a także omówienie:

– zasad wypłaty, wypłaty transferowej i zwrotu zgromadzonych na rachunku uczestnika środków,
– trybu zmiany deklaracji, konsekwencji, w tym finansowych, tych zmian i warunków odstąpienia uczestnika od programu,
– praw osoby uprawnionej w przypadku śmierci uczestnika,
– przypadków, w których następuje likwidacja programu, oraz konsekwencji z tego wynikających,
– możliwości zadysponowania przez uczestnika prawami do zgromadzonych środków.

Rozpowszechniając informacje na temat PPE pracodawca zobowiązany jest zastrzec, ze stanowią one jedynie omówienie warunków programu, a podstawą funkcjonowania programu jest umowa zakładowa, z której treścią warto się szczegółowo zapoznać.

Tekst zaporzyczony, opracowanie Rzecznika Ubezpieczonych.