Analizując postanowienia o.w.u. szczególnie zwróćmy uwagę na ich przejrzystość, definicje zastosowanych pojęć. Ogólne warunki ubezpieczenia mieszkaniowego , które w znacznej swojej części zawierają postanowienia dotyczące wyłączeń odpowiedzialności oraz jej ograniczenia, powinny w naszych oczach dyskwalifikować taką ofertę. Powyższe stwierdzenie dotyczy również hierarchii postanowień zawartych w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Jeżeli więc ubezpieczyciel w pierwszej kolejności kładzie nacisk na określenie za co nie odpowiada, wówczas taki porządek należy potraktować jako ostrzeżenie. Pozytywnie oceniane przez Rzecznika Ubezpieczonych warunki umów ubezpieczeń dobrowolnych w pierwszej kolejności regulują zakres uprawnień ubezpieczających, ubezpieczonych, dopiero w następnej kolejności określona są obowiązki i wyłączenia odpowiedzialności. Ponadto należy dodać, iż w takiej ocenie nie chodzi o deprecjonowanie istoty wyłączeń ochrony ubezpieczeniowej lecz tylko o zwrócenie uwagi na wagę jaką ubezpieczyciel przywiązuje do określonego zakresu regulacji umowy ubezpieczenia mieszkań.

Analizując stosowane przez ubezpieczycieli wyłączenia odpowiedzialności w zakresie ubezpieczeń mieszkań i domów, należy mieć świadomość, że ubezpieczenia te standardowo nie obejmują szkód powstałych (przy czym zakres wyłączeń może mieć katalog szerszy albo węższy, w zależności od ogólnych warunków ubezpieczenia występujących u danego ubezpieczyciela) z tytułu wymienionych w umowie zdarzeń będących następstwem:

– umyślnego działania lub w przypadku rażącego niedbalstwa ubezpieczonego oraz osób z którymi pozostaje on we wspólnym gospodarstwie domowym; – za które odpowiedzialność regulowana jest w prawie górniczym i geologicznym; – działania energii jądrowej, wojny, trzęsienia ziemi, zamieszek, aktu terroryzmu; – którego skutki wynikają z naturalnego zużycia lub starzenia się ubezpieczonego mienia w związku z jego normalnym użytkowaniem lub eksploatacją, np. długotrwałe i systematyczne zawilgocenie; – którego skutkiem jest obowiązek zapłaty kar sądowych lub administracyjnych oraz kar umownych; – powodującego szkodę której rozmiar nie przekracza określonego w umowie progu odpowiedzialności ubezpieczyciela (franszyza integralna).

Wyłączenia mogą również dotyczyć rodzaju mienia, wówczas ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody w:

– przedmiotach zabytkowych, dziełach sztuki, kolekcjach;
– papierach wartościowych, kartach płatniczych, kredytowych, debetowych;
– dokumentach, rękopisach, danych zawartych na nośnikach, informacji;
– programach komputerowych;
– mieniu nieokreślonym we wniosku ubezpieczeniowym;
– budynkach w trakcie, w związku z budową, rozbudową lub przebudową;
– mieniu ruchomym pozostawionym na balkonach, tarasach.

Katalog powyżej sygnalizowanych wyłączeń wskazuje najczęściej spotykane ograniczenie ochrony ubezpieczeniowej. Wyłączenia te nie mają charakteru absolutnego i często, w zależności od konkretnej umowy lub jej wariantu, katalog ten jest odpowiednio modyfikowany. Zakres udzielonej ochrony ubezpieczeniowej zależy także od odpowiedniej konfiguracji ubezpieczenia, którą ustala ubezpieczający poprzez wybór najbardziej korzystnego dla niego, pod względem zakresu udzielanej ochrony ubezpieczeniowej, wariantu ubezpieczenia (np. podstawowy, rozszerzony) lub odpowiednim dobraniu klauzul umownych (klauzule dodatkowe). Inaczej mówiąc kształt umowy ubezpieczenia uzależniony jest od adekwatnej do potrzeb danej osoby konfiguracji zakresu oferowanej przez ubezpieczyciela ochrony ubezpieczeniowej.

W obrocie gospodarczym umowa ubezpieczenia w przeważającej większości jest umową o charakterze adhezyjnym, tzn. że do jej zawarcia dochodzi poprzez przystąpienie do umowy, której kształt został określony przez ubezpieczyciela na długo przed zawarciem umowy w tzw. wzorcu umownym. Najczęściej wzorzec ten występuje pod postacią ogólnych warunków ubezpieczenia (o.w.u.). Ponieważ każdy ubezpieczycieli opracowuje własne o.w.u., siłą rzeczy w większości z nich występują znaczące różnice. Nie brak jednak w ich treści także podobieństw, które wskazują na wspólną genezę danego typu umowy.