Co to jest ubezpieczenie majątkowe i jakie ich rodzaje można znaleźć w ofercie towarzystw ubezpieczeniowych ?

Ustawa o działalności ubezpieczeniowej rozróżnia dwa podstawowe rodzaje ubezpieczeń: ubezpieczenia osobowe i ubezpieczenia majątkowe. Do ubezpieczeń majątkowych zalicza się ubezpieczenia mienia, a także odpowiedzialności cywilnej. Najpopularniejszymi rodzajami ubezpieczenia mienia są ubezpieczenia mieszkań, domów (por. dalsze pytania), ubezpieczenie autocasco AC (por. pytania poświęcone ubezpieczeniom autocasco AC) czy też obowiązkowe ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Ubezpieczenia te pozwalają nam zabezpieczyć składniki majątku na wypadek jego uszkodzenia, zniszczenia bądź utraty na skutek różnorodnych zdarzeń losowych (np. pożar, gradobicie, powódź). Zakres poszczególnych ubezpieczeń mienia regulowany jest bądź w umowie bądź w ustawie, które to precyzują treść warunków ubezpieczenia powszechnie w skrócie nazywanych o.w.u. W ramach ubezpieczeń majątkowych ubezpieczyć możemy przykładowo : mieszkania, domy, domki letniskowe, domy w budowie, magazyny, hale, inne budynki i budowle i ich wyposażenie, maszyny, urządzenia, surowce, towary, wyprodukowane przedmioty, uprawy, produkty rolne, ruchomości domowe (wyposażenie znajdujące się w domu, mieszkaniu) dzieła sztuki, środki płatnicze, papiery wartościowe, biżuterię, jachty, samoloty, statki, łodzie, skutery, rowery a także zwierzęta domowe i hodowlane. Natomiast ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej chronią nas w przypadku, gdy wyrządzimy komuś szkodę i jesteśmy zobowiązani do jej naprawienia. Szkoda może polegać na uszkodzeniu, zniszczeniu lub spowodowaniu utraty należących do innej osoby składników majątku (szkoda na mieniu lub majątkowa) lub spowodowaniu u innej osoby śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia (szkoda na osobie lub osobowa). Dzięki ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej odszkodowanie i inne świadczenia osobie poszkodowanej wypłaci za nas towarzystwo ubezpieczeniowe. Tym sposobem chroniony jest interes nie tylko nasz, ale przede wszystkim osoby przez nas poszkodowanej. Oprócz powszechnych i masowych obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej, jak ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego, ubezpieczenia niektórych szczególnie w ocenie regulatora narażonych na ryzyko wystąpienia szkody grup zawodowych (adwokatów, radców prawnych, komorników, notariuszy, doradców podatkowych, biegłych rewidentów, biur rachunkowych, rzeczoznawców majątkowych, pośredników w obrocie nieruchomościami, zarządców nieruchomości, architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów, brokerów i agentów ubezpieczeniowych, rzeczników patentowych, detektywów, organizatorów imprez masowych, organizatorów turystyki i pośredników turystycznych etc.) na polskim rynku również występują dobrowolne ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zarówno w życiu prywatnym, jak i w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, wykonywaniem określonej profesji (zawodu). Przykładem takich ubezpieczeń są: ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej lekarzy, weterynarzy, nauczycieli, opiekunów, firm budowlanych, monterskich, transportowych, przewozowych, spedycyjnych, dystrybucji paliw i innych zarówno większych jaki mniejszych przedsiębiorców i rzemieślników etc. (por. pytania i odpowiedzi poświęcone ubezpieczeniom odpowiedzialności cywilnej oraz szkodzie osobowej i majątkowej).
________________________________________
O czym należy pamiętać przy wyborze rodzaju ubezpieczenia ? Co to są ogólne warunki ubezpieczenia i co one zawierają ?
Decydując się na zakup ubezpieczenia musimy pamiętać, iż zakres ochrony ubezpieczeniowej (tzn. katalog sytuacji, które podlegają ochronie ubezpieczeniowej) jest różny w zależności od wybranego przez nas ubezpieczenia. Przykładowo jedne z oferowanych ubezpieczeń chronią nas jedynie w przypadku kradzieży z włamaniem i rabunku, inne zaś również w przypadku aktów wandalizmu, pożaru, huraganu, gradu czy wybuchu. Dokładna informacja na ten temat zawarta jest w umowie ubezpieczenia tzn. ogólnych warunkach ubezpieczenia w skrócie zwanych o.w.u. Ogólne warunki ubezpieczenia określają przedmiot i zakres ubezpieczenia, a więc co ubezpieczamy, od czego (od jakich ryzyk) i w jakim zakresie. Określają one również prawa i obowiązki stron umowy ubezpieczenia, sposób ustalania wysokości szkody oraz wypłaty odszkodowania. Zanim więc zakupimy polisę najlepiej jest porównać oferty kilku towarzystw ubezpieczeniowych, aby ochronę świadczoną przez ubezpieczyciela dostosować do naszych potrzeb ubezpieczeniowych – czyli ryzyk, przed którymi chcemy się zabezpieczyć. Zapisy oferowanych na rynku ogólnych warunków ubezpieczenia różnią się od siebie dlatego najlepiej jest przeanalizować je dokładnie przed podjęciem ostatecznej decyzji. Bardzo często warunki ubezpieczenia konstruowane są wariantowo tzn. można wybrać odpowiadający naszym potrzebom zakres ubezpieczenia, sposób likwidacji szkody etc. Wszelkie pojawiające się wątpliwości po naszej stronie ,przed zawarciem umowy, powinniśmy wyjaśnić z przedstawicielem zakładu ubezpieczeń lub pośrednikiem ubezpieczeniowym (agentem, brokerem), z którego usług korzystamy. Ubezpieczenia różnią się też ceną, lecz cena nie powinna być jedynym i wyłącznym elementem branym pod uwagę przy wyborze ubezpieczenia. Zwykle bowiem jest tak, że niska cena nie gwarantuje dostatecznej ochrony naszego mienia. Może to oznaczać na przykład, że określony przez ubezpieczyciela zakres ubezpieczenia jest dość wąski. Może być jednak też i tak, że ubezpieczenie to zawiera wyjątkowo szeroki katalog wyłączeń ochrony. Każde bowiem ubezpieczenie zawiera wyłączenia odpowiedzialności czyli sytuacje, w których ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności gdy wystąpi szkoda. A to oznacza, ze będąc przekonanym o należytym ubezpieczeniu mieszkania, w przypadku zajścia szkody nie otrzymamy odszkodowania właśnie ze względu na owe wyłączenia. Dlatego tak ważne jest dokładne zapoznanie się z ogólnymi warunkami ubezpieczenia przed podpisaniem polisy, a w przypadku wątpliwości wyjaśnienie ich z osobą, która działa w imieniu zakładu ubezpieczeń. Pamiętajmy również o tym, że w przypadku trudności interpretacyjnych zapisów ogólnych warunków ubezpieczeń, zapisy te interpretuje się zawsze na korzyść klienta. Ponadto zawierając umowę ubezpieczenia żądajmy doręczenia ogólnych warunków ubezpieczenia, przed podpisaniem umowy ubezpieczenia, bo może się zdarzyć, że agent lub pracownik towarzystwa ubezpieczeniowego ich nie wręczy mimo ciążącego na nim obowiązku w tym zakresie, a to właśnie tam zawarte są nasze prawa i obowiązki, a także prawa i obowiązki towarzystwa ubezpieczeniowego. Czasami zdarza się, że podpisujemy polisę nie zwracając uwagi na to, że ogólnych warunków ubezpieczenia nie otrzymaliśmy. Tymczasem na każdej polisie przy miejscu na nasz podpis znajduje się klauzula, iż ogólne warunki otrzymaliśmy i zapoznaliśmy się z ich treścią. Jest to o tyle istotne, że nie mając, czy też nie znając treści tych warunków nie znamy naszych praw i obowiązków wobec ubezpieczyciela, co może nas kosztować utratę prawa do odszkodowania.
________________________________________
Czy wysokość odszkodowania, które mogę uzyskać z ubezpieczenia domu jest uzależniona od treści ogólnych warunków ubezpieczenia?
TAK, w przypadku ubezpieczeń dobrowolnych sposób wyliczenia odszkodowania powinien być określony w treści ogólnych warunków ubezpieczenia (o.w.u.). Wprowadzenie regulacji odnośnie zasad ustalania wysokości odszkodowania ubezpieczeniowego do postanowień o.w.u. nie jest kwestią uznaniową ubezpieczycieli lecz wynika z przepisów prawa ubezpieczeniowego. Zwrócić należy jednak uwagę, że odszkodowanie przyznawane z ubezpieczeń dobrowolnych (nie tylko mieszkań i domów) może być mniej korzystne od odszkodowania uzyskanego z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej, które co do zasady opierają się na ogólnych regułach odpowiedzialności odszkodowawczej określonych w przepisach k.c. Jednakże możliwość uregulowania zasad rozliczenia szkody, w sposób mniej korzystny niż przy jego wyliczeniu na zasadach ogólnych stosowanych w prawie odszkodowawczym, wcale nie musi oznaczać, że świadczenie ubezpieczeniowe nie będzie spełniało pokładanych w nim oczekiwań, tj. pokrycia pełnej albo zbliżonej do wartości faktycznie powstałych szkód.

Przede wszystkim przyjąć należy założenie, że proces likwidacji szkód rozpoczyna się już na etapie zawarcia (akwizycji) umowy ubezpieczenia. Dla realizacji praw wynikających z umowy ubezpieczenia istotny jest więc kształt umowy nadany jej w chwili zawarcia. To wówczas ubezpieczający dokonuje wyboru odpowiedniego wariantu ubezpieczenia determinującego zazwyczaj określony tryb likwidacji szkody i idący za tym sposób rozliczenia szkody i wysokość odszkodowania.

W przypadku ubezpieczeń domów i mieszkań, na etapie zawarcia umowy ubezpieczenia, oprócz samego zapoznania się z treścią o.w.u., ważne jest również dokonanie wyboru określonego trybu – wariantu likwidacji szkody. Wybór ten ma miejsce jeszcze przed zawarciem umowy poprzez zaznaczenie odpowiedniej rubryki we wniosku ubezpieczeniowym. Zasadniczo, do wyboru ubezpieczającego są pozostawione dwie opcje ubezpieczenia: na wartość rzeczywistą albo odtworzeniową (nową).

Przy ubezpieczeniu na tzw. wartości rzeczywiste, ubezpieczyciele stosują ustalony na podstawie oględzin, bądź w oparciu o wiek nieruchomości procentowy stopień zużycia. Sposób szacowania stopnia zużycia powinien być określony w treści o.w.u. W przeciwnym razie postępowanie ubezpieczyciela nie mające podstawy w umowie jest bezprawne i nie będzie wiązało ubezpieczającego. Ubezpieczyciele często do określenia stopnia zużycia wykorzystują tabele, według których określonemu wiekowi przedmiotu ubezpieczenia przypisuje się wyrażony w procentach stopień zużycia. Stąd też inkorporowanie do umowy treści tabeli albo wręczanie jej razem z o.w.u. przed zawarciem umowy czyni z niej wiążący strony element umowy ubezpieczenia.

Przy ubezpieczeniu w wariancie wartości odtworzeniowej, wartość odszkodowania stanowi rzeczywisty, realny koszt związany z doprowadzeniem rzeczy uszkodzonej do stanu sprzed szkody, bez stosowania stopnia zużycia. Rozwiązanie to jest zatem o wiele bardziej korzystne niż ubezpieczenie nieruchomości na wartość rzeczywistą. Jednakże ma ono jedną wadę, mianowicie przeważnie wiąże się z koniecznością zapłaty podwyższonej składki. W związku z powyższym, istotne z punktu widzenia zapewnienia pełnej ochrony ubezpieczeniowej, w zakresie zgodnym z oczekiwaniami ubezpieczającego, jest przeprowadzenie, jeszcze przed dokonaniem wyboru produktu ubezpieczeniowego, analizy treści postanowień umowy oraz wyboru właściwego pod względem oczekiwań wariantu ubezpieczenia. Wyciągnięte na tej podstawie wnioski pozwolą dokonać trafnego wyboru ubezpieczenia, zapewniającego ochronę ubezpieczeniową, dostosowaną do naszych indywidualnych potrzeb . Innym przykładem modyfikacji umowy ubezpieczenia mającym wpływ na wysokość odszkodowania jest także konfiguracja wariantu ubezpieczenia, np. podstawowy, rozszerzony lub rozszerzenie zakresu ochrony o klauzule umowne (klauzule dodatkowe). Inaczej mówiąc kształt umowy ubezpieczenia uzależniony jest od adekwatnej do potrzeb danej osoby konfiguracji zakresu oferowanej przez ubezpieczyciela ochrony ubezpieczeniowej.

Ponadto godne uwagi jest również powszechne funkcjonowanie w treści umowy franszyz oraz udziałów własnych. Jeśli tylko jest to możliwe proponujemy zawczasu wyeliminować z umowy możliwość ich stosowania, korzystając z odpowiednich wariantów ochrony. W umowach ubezpieczenia często spotyka się dwa rodzaje franszyz, tj. franszyzę integralną oraz franszyzę redukcyjną. Franszyza integralna jest minimalnym progiem określonym kwotowo lub procentowo, powyżej którego zakład ubezpieczeń będzie odpowiedzialny gwarancyjnie za szkodę oraz będzie realizował odszkodowanie. Zatem w przypadku, gdy wartość szkody jest niższa bądź równa wartości kwoty oznaczonej w umowie ubezpieczenia jako granica franszyzy integralnej, ubezpieczyciel będzie zwolniony z odpowiedzialności za szkodę. Natomiast franszyza redukcyjna, jak sama nazwa wskazuje, redukuje wysokość ustalonego odszkodowania o wartość kwotową lub procentową wskazaną w umowie ubezpieczenia.

Z kolei udział własny, którego stosowanie w umowach ubezpieczenia jest równie częste, jest instytucją umowną, która przewiduje pomniejszenie wypłaconego w ramach odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń odszkodowania o wartość określoną kwotowo lub procentowo. W praktyce więc różnica pomiędzy udziałem własnym a franszyzą redukcyjną uległa zatarciu. W obu więc przypadkach odszkodowanie wypłacone zostaje przez ubezpieczyciela w wysokości pomniejszonej o wartość franszyzy lub udziału własnego.
________________________________________
Co należy zrobić, gdy podpiszemy polisę bez uprzedniego przeczytania ogólnych warunków ubezpieczenia, a po zapoznaniu się z nimi okaże się, że zakres ubezpieczenia nie spełnił naszych oczekiwań ?
Sytuacja taka zdarza się dość często bowiem klienci podejmując pochopne decyzje o zawarciu umowy nie czytają przed zawarciem umowy warunków ubezpieczenia (o.w.u.), czego zdecydowanie odradzamy. Warunkiem prawidłowego zawarcia i następnie wykonywania umowy ubezpieczenia jest pełna świadomość obu stron tego stosunku – to przede wszystkim klient zakładu ubezpieczeń powinien wiedzieć na jakie ubezpieczenie i w jakim zakresie się decyduje. Podjęcie decyzji nieświadomej bez znajomości warunków, zasad i reguł opisujących wybierane przez nas ubezpieczenie zwykle w przyszłości skutkuje sytuacjami spornymi, a często rozczarowaniem odmową przyznania przez zakład odszkodowania. Jeżeli jednak podjęliśmy taką nieświadomą i pochopną decyzję o zawarciu umowy ubezpieczenia, mamy możliwość odstąpienia od umowy ubezpieczenia, czyli mówiąc praktyczniej możemy z tego ubezpieczenia zrezygnować. Mamy na to 30 dni licząc od dnia zawarcia umowy, a w przypadku firm, które wykupiły ubezpieczenie termin ten wynosi 7 dni, przy czym w tym celu musimy w w/w terminach powiadomić o naszej rezygnacji z ubezpieczenia zakład ubezpieczeń na piśmie.
________________________________________
Czy zmiana w czasie wartości ubezpieczonego mienia ma wpływ na umowę ubezpieczenia ?
Warto wiedzieć, iż jeżeli po zawarciu umowy ubezpieczenia mienia jego wartość uległa zmniejszeniu, możemy żądać zmniejszenia sumy ubezpieczenia. Pamiętajmy, że odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia majątkowego nie może być wyższe od poniesionej szkody, chyba że umówiliśmy się inaczej z ubezpieczycielem. Oznacza to, że odszkodowanie, które otrzymamy będzie równe szkodzie, a nie sumie na jaką mienie to zostało ubezpieczone. Dodać należy, iż zakład ubezpieczeń nie może odmówić zmniejszenia sumy ubezpieczenia, a także obniżenia wysokości składki. Podobna sytuacja ma miejsce, gdy wartość naszego mienia ulegnie zwiększeniu. W takiej sytuacji towarzystwo ubezpieczeniowe również nie może odmówić podniesienia sumy ubezpieczenia, z czym wiązać się będzie podwyższenie opłacanej przez nas składki.
________________________________________
Jakie są obowiązki ubezpieczonego związane bezpośrednio z wystąpieniem szkody ?
Katalog obowiązków związanych z wystąpieniem szkody dokładnie opisany jest we wzorcu umownym – ogólnych warunkach ubezpieczenia (por. dalsze pytania). Tym nie mniej pamiętajmy również o tym, iż w przypadku wystąpienia szkody w ubezpieczonym mieniu powinniśmy użyć wszelkich dostępnych środków, by zmniejszyć jej rozmiary, a także by zabezpieczyć przed szkodą mienie bezpośrednio zagrożone. Zakład ubezpieczeń jest zobowiązany zwrócić nam w granicach sumy ubezpieczenia poniesione przy tym koszty jeśli nasze działania były celowe, choć nieskuteczne. Jeśli jednak dopuścimy się rażącego niedbalstwa w wykonywaniu tego obowiązku, odszkodowanie nie będzie nam się należało. Również umyślne wyrządzenie szkody spowoduje odmowę wypłaty odszkodowania za zniszczone mienie.
________________________________________
Czy ubezpieczyciel może robić mi zarzut z tytułu braku oczyszczenia komina, który był przyczyną zaczadzenia wnętrza domu? Dodam tylko, że sprawdzanie komina było wykonywane okresowo i nie wykazało potrzeby jego przeczyszczania?
Ogólne warunki ubezpieczeń, z racji iż stanowią uzupełnienie norm prawnych dotyczących umowy ubezpieczenia, mogą nałożyć na ubezpieczającego inne obowiązki niż przewidziane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93) – dalej: k.c., w szczególności polegające na zachowaniu określonych w umowie środków ostrożności przy zabezpieczeniu mienia, czy dopełnienia bliżej nieokreślonych aktów staranności w przypadku wystąpienia wypadku ubezpieczeniowego. Niezachowanie określonych w umowie ubezpieczenia środków mających na celu ratowanie przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżeniu szkodzie, jeśli jest następstwem umyślnego działania bądź rażącego niedbalstwa, zwalnia ubezpieczyciela z odpowiedzialności za szkodę – art. 826 § 3 k.c.

Odmawianie przez ubezpieczycieli wypłaty odszkodowania w sytuacji niewłaściwego postępowania ubezpieczającego przed szkodą wyrażającego się niedochowaniem tzw. powinności „przedwypadkowych”, prewencyjnych określonych często w umowie ubezpieczenia nie jest jednak działaniem prawidłowym. Skutek prawny, przewidziany w art. 826 § 3 k.c., za niezastosowanie przez ubezpieczającego środków określonych w art. 826 § 1 k.c., odnosi się jedynie do okoliczności z chwili zajścia wypadku ubezpieczeniowego. Brak jest natomiast jakiejkolwiek regulacji w tym względzie dotyczącej obowiązków spoczywających na ubezpieczającym zmierzających do zabezpieczenia przedmiotu ubezpieczenia w ramach prewencyjnych czynności „przedwypadkowych”.

Cechą charakterystyczną dla umowy ubezpieczenia jest ekwiwalentność (równowaga) świadczeń. Zbyt daleko idące powinności „przedwypadkowe” nałożone na ubezpieczającego w treści o.w.u. mogą w istotny sposób naruszać powyższą zasadę, bowiem nadmiar kształtowanych w ten sposób obowiązków nie znajduje odzwierciedlenia w świadczeniu ubezpieczyciela. Co więcej, ciągła dbałość, poświęcenie uwagi oraz sprawowanie nieprzerwanej pieczy nad przedmiotem ubezpieczenia (nieruchomością) sprowadza się do zapobieżenia skonkretyzowaniu się zobowiązania ubezpieczyciela, które jest przecież istotnym elementem umowy ubezpieczenia. Sytuacji takiej nie sposób uznać za prawidłową, a tym bardziej zgodną z istotą zobowiązania, którą jest właśnie to, że ubezpieczający za zapłatą odpowiedniej składki zapewnia sobie gwarancję pokrycia strat przez ubezpieczyciela zamiast konieczności naprawy szkód z własnych środków.

Nałożenie dodatkowych obowiązków określonego zachowania się ubezpieczającego w okresie przedwypadkowym w konsekwencji prowadzi do absurdu, gdyż ubezpieczający robi wszystko, aby nie doszło do ziszczenia zdarzenia ubezpieczeniowego powodującego odpowiedzialność ubezpieczyciela, a ponadto ubezpieczyciel w razie stwierdzenia nieprawidłowości po stronie ubezpieczającego przed zajściem wypadku jest uprawniony do odmowy wypłaty odszkodowania. Z tak ukształtowanego stosunku ubezpieczenia rysuje się tylko jednostronna korzyść – po stronie ubezpieczyciela.

Prawidłowe będzie natomiast założenie, że ubezpieczyciel zawierając z ubezpieczającym umowę ubezpieczenia przyjmuje, iż związane z przedmiotem ubezpieczenia ryzyko powstania szkody mieści się w granicach bezpieczeństwa. Tym samym to ubezpieczyciel bierze na siebie konsekwencje niewłaściwej oceny ryzyka związanej z danym przedmiotem ubezpieczenia. Innymi słowy ubezpieczyciel obejmując ubezpieczeniem daną nieruchomość czyni to z dobrodziejstwem inwentarza. Jeżeli więc przedmiot ubezpieczenia nie jest należycie zabezpieczony przed powstaniem szkody, wówczas ubezpieczyciel, podejmując decyzję o jego przyjęciu do ubezpieczenia, powinien liczyć się z możliwością wystąpienia szkody. Ubezpieczyciel nie może później – na etapie likwidacji szkody – podnieść zarzutu, iż ubezpieczone mienie przed przyjęciem ubezpieczenia nie spełniało norm budowlanych albo nie miało dostatecznych zabezpieczeń antywłamaniowych, przeciwpożarowych. W przypadku likwidacji szkód z ubezpieczeń mieszkań przykładem takiego odmownego stanowiska może być powoływanie się na nienależyty stan rynien, dachu lub komina.

Na podstawie analizy przepisów kodeksu cywilnego można dojść do wniosku, iż jedyną sankcją jaką może stosować ubezpieczyciel w okresie „przedwypadkowym” w stosunku do ubezpieczającego naruszającego powinności związane z dbałością o należyty stan przedmiotu ubezpieczenia jest uprawnienie do zmiany wysokości składki.
________________________________________
W przypadku wystąpienia szkody jak długo trzeba czekać na wypłatę odszkodowania i czy można zapoznać się ze szczegółami prowadzonego postępowania likwidacyjnego (aktami sprawy) ?
Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 817 k.c. ubezpieczyciel jest bezwzględnie zobowiązany spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku stanowiącego podstawę roszczenia, a gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności zakładu albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, jednakże bezsporną część świadczenia zakład ubezpieczeń powinien spełnić w terminie 30 dni. Ponadto, umowa ubezpieczenia lub o.w.u. może zawierać postanowienia korzystniejsze dla uprawnionego niż powyższe, co może stanowić dobrą podstawę do zwiększenia konkurencyjności pomiędzy zakładami ubezpieczeń, w zakresie usprawnień procedur likwidacyjnych. Z tej regulacji płyną ważne dla konsumentów wnioski. W przypadku zwłoki w wypłacie odszkodowania istnieje możliwość naliczania odsetek od pierwszego dnia po upływie trzydziestodniowego terminu chyba, że szczególne okoliczności konkretnej sprawy przemawiają za przyjęciem innego terminu z art. 817 § 2, czyli 14 – tu dni – licząc od terminu, w którym wyjaśnienie okoliczności było możliwe. Jednakże z takim przypadkiem mamy do czynienia tylko wówczas, gdy nie jest możliwe wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia. W razie opóźnienia można wnosić o odsetki, a możliwość ich uzyskania będzie zależała od tego czy postępowanie likwidacyjne było prowadzone przez ubezpieczyciela z dochowaniem należytej staranności, przy wyjaśnieniu okoliczności niezbędnych w określeniu odpowiedzialności, co do zasady, albo wysokości odszkodowania. Jeżeli mamy przekonanie o pozostawaniu ubezpieczyciela w zwłoce wobec braku dochowania należytej staranności, należy wobec zakładu ubezpieczeń kierować dodatkowe roszczenie o odsetki. W naszej ocenie na tle brzmienia całego przepisu art. 817 aktualne jest orzeczenie Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2000r. (sygn. akt III CKN 1105/98, publ. OSNC z 2000r. nr 7-8 poz. 134), w którym Sąd stwierdził, iż art. 817 § 2 nie upoważnia w żadnej mierze ubezpieczyciela do zaniechania prowadzenia postępowania likwidacyjnego do czasu prawomocnego zakończenia postępowania karnego; wymagany jest tutaj podwyższony miernik należytej staranność od ubezpieczyciela będącego profesjonalistą, który powinien być w naszej ocenie rozumiany jako podjęcie wszelkich możliwych czynności, użycie dostępnych środków technicznych przy pełnym zaangażowaniu służb likwidacyjnych w celu ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia. Dodatkowo można w tym miejscu przywołać m.in. uchwałę SN z dnia 9 czerwca 1995r. (sygn. akt III CZP 69/95 publ. OSNC 1995r. nr 10 poz.44), gdzie sąd stwierdził, iż „zakład ubezpieczeń (…) dopuszcza się zwłoki, jeżeli nie spełnia świadczenia w terminie 30 dni licząc od dnia otrzymania zawiadomienia o wypadku, jeżeli poszkodowany wezwał wcześniej sprawcę wypadku do zapłaty odszkodowania, który jednak świadczenia nie spełnił, to zakład ubezpieczeń dopuszcza się zwłoki od daty tego wezwania” czy też wyrok SN z dnia 2 lipca 2004r. (sygn. akt II CK 412/03 [1]), w którym sąd wskazując na reżim odpowiedzialności cywilnej kontraktowej stwierdził, iż „ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek zwłoki w spełnieniu świadczenia z umowy ubezpieczenia”.

Omawiane powyżej rozwiązanie w odniesieniu do terminów likwidacji szkody – czasu na wypłatę odszkodowania – wpisuje się w ekonomiczne cele zobowiązania umownego, jakie wynikają z umowy ubezpieczenia, gdzie szybkość wypłaty świadczenia jest jednym z zasadniczych elementów poprawności ich funkcjonowania w obrocie gospodarczym. Ponadto odpowiadając na drugą część pytania podkreślamy, że w świetle obowiązujących przepisów istnieje możliwość po stronie poszkodowanego zapoznania się z dokumentami zawartymi w aktach szkodowych – dokumentacji zbieranej przez zakład ubezpieczeń. Zgodnie bowiem z art. 16 ust. 4 ustawy o działalności ubezpieczeniowej zakład ubezpieczeń ma obowiązek udostępnić zainteresowanym osobom dokumenty gromadzone w celu ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości świadczenia. Ponadto osoby te mogą żądać pisemnego potwierdzenia przez zakład udostępnionych informacji, a także sporządzenia na swój koszt kserokopii dokumentów i potwierdzenia ich zgodności z oryginałem przez zakład ubezpieczeń. Ustawodawca podkreślił również, że sposób udostępnienia informacji i dokumentów, zapewnienia możliwości pisemnego potwierdzenia udostępnianych informacji, a także zapewnienia możliwości sporządzenia kserokopii dokumentów i potwierdzenia ich zgodności z oryginałem nie może wiązać się z wykraczającymi ponad uzasadnioną potrzebę utrudnieniami dla tych osób, zaś koszty sporządzenia kserokopii ponoszone przez te osoby nie mogą odbiegać od przyjętych w obrocie zwykłych kosztów wykonywania tego rodzaju usług (np. cen obowiązujących w punktach xero). Niestety zdarza się jednak, że zakłady ubezpieczeń odmawiają poszkodowanym tego prawa twierdząc, że cała dokumentacja szkodowa jest ich dokumentacją wewnętrzną lub istnieje w sprawie podejrzenie usiłowania lub popełnienia przestępstwa. Jednak naturalne i zapisane w wyżej wskazywanych przepisach jest to, że poszkodowani mogą zapoznać się z tym dokumentami, w szczególności z opiniami ekspertów czy ekspertyzami rzeczoznawców, co pozwoli ocenić im prawidłowość postępowania likwidacyjnego i umożliwi przedstawienie swego stanowiska co do trafności i podstaw przyjętych przez ubezpieczyciela ustaleń.
________________________________________
Czy koszty poniesione na ratowanie dobytku objętego ubezpieczeniem lub w celu przeciwdziałania zwiększenia rozmiarów szkody zostaną zwrócone ubezpieczonemu?
Zgodnie z prawem, w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego ubezpieczający jest obowiązany użyć dostępnych mu środków w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia (art. 826 §1 k.c.). Jeżeli zatem dojdzie do szkody, wówczas działania ubezpieczonego powinny być skierowane na ratowanie dobytku poprzez stawienie czoła sile sprawczej szkody, tj. podjęcie działań zmierzających do odwrócenia, zminimalizowania szkody z wykorzystaniem dostępnych mu środków.

Z kolei ubezpieczyciel zobowiązany jest do refundacji kosztów wynikłych z działań zmierzających do minimalizowania szkody, bądź jej odwrócenia (art. 826 § 4 k.c.). Górną granicę odpowiedzialności w tym zakresie wyznacza suma ubezpieczenia, czyli maksymalny poziom (limit) odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Dodatkowo wysokość sumy ubezpieczenia w zakresie refundacji kosztów może być ograniczona tzw. sublimitem, czyli określoną na potrzeby danego roszczenia sumy ubezpieczenia. Stąd też koszty, które poniósł ubezpieczony na zakup worków z piaskiem, motopompy oraz urządzenia do osuszania wnętrz, powinien być zwrócony przez ubezpieczyciela w ramach określonej w umowie sumy ubezpieczenia.
________________________________________
Co robić w przypadku, gdy nie zgadzamy się ze stanowiskiem zakładu ubezpieczeń ?
Postępowanie likwidacyjne prowadzone przez zakład ubezpieczeń nie zawsze spełnia nasze oczekiwania. W takim przypadku, w pierwszym rzędzie należy poprosić o udostępnienie akt likwidacji naszej szkody (dokumentacji zebranej w naszej sprawie przez zakład ubezpieczeń) gdzie być może znajdziemy błąd, który można sprostować i dzięki temu otrzymać należne odszkodowanie. Zdarza się jednak, że nie jest możliwe porozumienie z zakładem ubezpieczeń na etapie postępowania likwidacyjnego. Wtedy możemy skierować odwołanie do komórki zajmującej się postępowaniami reklamacyjnymi klientów lub do zarządu, centrali zakładu ubezpieczeń, który – pełniąc nadzór nad oddziałami, inspektoratami bada poprawność postępowania likwidacyjnego. Jednak odpowiedź udzielona przez biuro zarządu może podtrzymać dotychczasowe stanowisko. W takim przypadku możemy skierować skargę do Biura Rzecznika Ubezpieczonych, który w uzasadnionych przypadkach podejmie interwencję. Należy jednak pamiętać o tym, że dochodzenie przez nas praw związanych z umową ubezpieczenia jest ograniczone pewnym terminem. Dla ubezpieczeń mienia termin ten wynosi 3 lata i rozpoczyna się w dniu, w którym nastąpiło zdarzenie objęte ubezpieczeniem. Po upływie tego terminu roszczenie nasze ulega przedawnieniu, tzn. nie możemy skutecznie kierować roszczeń do zakładu ubezpieczeń.

W przypadku jednak, gdy zgłosimy towarzystwu ubezpieczeniowemu nasze roszczenia, lub zgłosimy zdarzenie objęte ubezpieczeniem, termin przedawnienia przestaje biec. Dopiero, gdy zakład ubezpieczeń zawiadomi nas na piśmie o odmowie lub przyznaniu świadczenia, termin przedawnienia biegnie na nowo i znowu mamy 3 lata na dochodzenie roszczeń z umowy ubezpieczenia. Termin ten ponownie biegnie od dnia, w którym otrzymaliśmy informację o przyjętym przez zakład ubezpieczeń stanowisku. Bieg przedawnienia roszczeń z umowy ubezpieczenia przerywa również złożenie w sądzie pozwu, czyli mówiąc inaczej przestaje biec termin trzech lat, który mamy na skuteczne zgłoszenie naszych roszczeń.
________________________________________
Na jakie codzienne ryzyka narażony jest należący do nas majątek tzn. nieruchomości (dom, mieszkanie) i ruchomości (rzeczy i przedmioty znajdujące się w domu / mieszkaniu), o czym musimy pamiętać przy jego ubezpieczaniu ?
Ubezpieczając należący do nas majątek nieruchomy (nieruchomości) i ruchomy (rzeczy ruchome – ruchomości) przed zniszczeniem, uszkodzeniem czy innym uszczerbkiem majątkowym musimy zdawać sobie sprawę z szeregu potencjalnych zagrożeń, jakie mogą powstać po naszej stronie. Będą to takie zagrożenia jak:

– wystąpienie rozmaitych zdarzeń losowych takich jak pożar, gradobicie, ulewny deszcz, trzęsienie ziemi, uderzenie pioruna, powódź, lawina, zapadanie się ziemi i szereg innych niespodziewanych zdarzeń;
– włamanie a następnie kradzież mienia ruchomego znajdującego się w naszym domu czy mieszkaniu;
– rabunku czyli kradzieży mienia ruchomego z zastosowaniem przemocy fizycznej, groźby jej użycia lub za pomocą podstępnego działania sprawcy;
– dewastacji należącego do nas domu, mieszkania i innego należącego do nas mienia;
– uszczuplenia naszego majątku (środków finansowych) z uwagi na konieczność zapłaty odszkodowania będącego wynikiem naszej odpowiedzialności cywilnej wobec innych osób związane z nieroztropnym zachowaniem naszych dzieci, użytkowaniem domu czy mieszkania, czy też pogryzieniem innej osoby przez należącego do nas psa.
Zagrożeń związanych z posiadanym majątkiem, a także naszą odpowiedzialnością cywilną jest wiele i każde z nich może nas dotknąć każdego dnia. Ubezpieczając się trzeba o tych ryzykach pamiętać i poszukiwać takiego ubezpieczenia, które zapewni nam ochronę na wszystkie w/w zagrożenia. Trzeba jednakże podkreślić, że wzorce umowne, stosowane przy ubezpieczeniach domów i mieszkań tzw. ogólne warunki ubezpieczenia w bardzo różny sposób kształtują swój zakres i nie wszystkie ukazane wyżej zagrożenia są w ramach oferowanych na polskim rynku produktów (ofert zakładów ubezpieczeń) standardowo obejmowane ochroną ubezpieczeniową. Z tych też względów, aby dokładnie wiedzieć jaki jest zakres ochrony – co zostało objęte ubezpieczeniem należy dokładnie przeanalizować treść oferowanych warunków ubezpieczenia upewniając się jakie zdarzenia podlegają konkretnemu ubezpieczeniu. Tym samym należy sprawdzić za co firma odpowiada i czy przykładowo nie istnieje konieczność dodatkowego ubezpieczenia ryzyka – zagrożenia, które bezpośrednio nas dotyczy np. zagrożenia powodzi dla osób mieszkających nad rzekami, czy huraganu dla mieszkających na terenach górskich. Z naszego doświadczenia wynika, że generalnie towarzystwa w ramach szeregu wariantów ubezpieczeń domów i mieszkań oferują zbliżony zakres ochrony ubezpieczeniowej, tym niemniej można spotkać znaczące różnice. Zwykle różnice te ukazują się podczas dokładnej lektury warunków ubezpieczenia lub, co gorsze w praktyce (tzn. procesie likwidacji szkód) prowadząc często do odmowy lub redukcji w wypłacie odszkodowania. Ponadto trzeba zwrócić uwagę na zakres oferowanej ochrony w ramach tzw. wariantów ubezpieczenia, nazywanych zwykle podstawowym, rozszerzonym i pełnym. W zależności od konkretnej oferty zakres ten jest określany w zróżnicowany sposób – co również uzasadnia konieczność dokładnej analizy treści umowy – ogólnych warunków ubezpieczenia. W tym miejscu namawiamy do szczegółowego wyjaśnienia wszelkich wątpliwości pojawiających się podczas czytania umowy z pracownikami zakładów ubezpieczeń, jak i pośrednikami ubezpieczeniowymi (agentami, brokerami) oferującymi nam ubezpieczenia. Przy analizie warunków ubezpieczenia majątkowego (domu czy mieszkania) szczególną uwagę należy zwrócić na definicje zdarzeń, za które odpowiada towarzystwo, gdyż maja one nieco inne znaczenie niż w języku potocznym. Oznacza to, iż rozumienie poszczególnych zdarzeń skutkujących uruchomieniem ubezpieczenia może być odmienne od naszych wyobrażeń (naszego przeświadczenia) w świetle pojęć użytych w warunkach umowy. Przykładem tutaj może tutaj być definicja huraganu, czy powodzi, które w świetle warunków ubezpieczenia oznaczają w pierwszym wypadku wiatr o prędkości nie mniejszej niż 24,5 metra na sekundę i którego działanie wywołuje masowe szkody, w drugim – zalanie terenów w następstwie podniesienia się wody w korytach wód płynących lub stojących, działanie deszczu nawalnego (opady o współczynniku minimum 4) oraz spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich. Zarówno siłę wiatru jak i wskaźniki opadów deszczu ustala się w oparciu o dane Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMiGW). Powoduje to, że nie każdy, w naszej ocenie, silny wiatr będzie uznany za huragan, również nie wszystkie opady deszczu będą kwalifikowane jako nawalne. Sytuacja ta powoduje, że realizacja świadczenia odszkodowawczego uzależniona jest oceny zjawiska atmosferycznego pod kątem ich definicji zawartej w ogólnych warunkach ubezpieczenia, a nie od naszego osobistego przekonania o wystąpieniu wskazanych w umowie zjawisk.
________________________________________
Jakie są ubezpieczenia chroniące majątek (dom, mieszkanie) na polskim rynku ubezpieczeniowym ?
Na polskim rynku ubezpieczeniowym spotykamy oferty zróżnicowane pod względem zakresu udzielonej ochrony (określenia za co, do jakiej wysokości i w jakich sytuacjach odpowiada zakład ubezpieczeń), katalogu wyłączeń ochrony (katalogu przypadków, w których ubezpieczyciel nie odpowiada), a także wysokości składki. Niektóre z rozwiązań ubezpieczeniowych ograniczają zakres udzielanej ochrony do podstawowych zagrożeń, inne zaś są rozszerzone o szereg dodatkowych i wariantowych możliwości ubezpieczenia innych mogących nas dotknąć nieprzyjemnych zdarzeń. Najczęściej oferty dla posiadaczy domów i mieszkań konstruowane są w formie pakietowej tzn. różne ubezpieczenia powiązane z posiadanym majątkiem zamieszczane są w ramach jednego nazwanego adekwatnie do udzielanej ochrony produktu ubezpieczeniowego np. „bezpieczny dom”, „posesja” „dom i ogród”, „bezpieczne mieszkanie”. Zwykle obejmują one ryzyka kradzieży, rabunku, dewastacji, wystąpienia określonych zdarzeń losowych i odpowiedzialności cywilnej. Ponadto do pakietowych ofert standardowo wprowadzane są usługi pomocowe związane z zamieszkiwaniem zwane inaczej ubezpieczeniami assistance oraz ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków domowników.
________________________________________
Co nam daje i jaki jest zakres ubezpieczenia mieszkania, domu ?
Ubezpieczenie to ma za zadanie zabezpieczyć należący do nas dom lub mieszkanie i znajdujące się w nich przedmioty przed uszkodzeniem, zniszczeniem lub utratą na skutek kradzieży z włamaniem, rabunku lub określonych w umowie zdarzeń losowych. W zależności od konkretnych ofert na naszym rynku w pierwszym przypadku ochroną ubezpieczeniową objęta jest jego utrata na skutek dokonanej na naszą szkodę kradzieży z włamaniem lub rabunku a w drugim zniszczenie, uszkodzenie lub utrata powstała przeważnie na skutek takich zdarzeń losowych jak ogień, zalanie, powódź, huragan, uderzenie piorunu, eksplozja, grad, lawina, obsuwanie się ziemi, trzęsienie ziemi, zapadanie się ziemi i innych mniej prawdopodobnych jak np. uderzenie w nasz dom statku powietrznego. W ramach tego rodzaju ubezpieczeń standardowo ochroną ubezpieczeniową obejmuje się dwie wyodrębnione przedmiotowo kategorie mienia: rzeczy nieruchome wraz z elementami stałymi i rzeczy ruchome zwane także ruchomościami domowymi. Podział ten uzasadniają zagrożenia (ryzyka) z jakimi wskazane kategorie majątku są związane. Nieruchomości wraz z elementami stałymi związane są przede wszystkim z ryzykiem uszkodzenia lub zniszczenia w następstwie zdarzeń losowych takich jak pożar, powódź, gradobicie, deszcz nawalny czy huragan natomiast rzeczy ruchome prócz wskazanych ryzyk narażone są także na utratę w następstwie kradzieży z włamaniem, rabunku i dewastacji.
________________________________________
Czy przedmioty o szczególnej wartości (np. kolekcjonerskiej) mogą być ubezpieczone i jeżeli tak to na jakich warunkach ?
Oczywiście tego typu przedmioty, kolekcje mogą być również ubezpieczane z tym, że zwykle na odrębnych od standardowych warunkach – tzw. warunkach szczególnych lub w ponad standardowych wariantach ubezpieczenia. Tak więc przedmioty o szczególnej wartości w tym także kolekcjonerskiej, biżuteria i inne cenne wyroby, środki płatnicze w większej wartości, dokumenty i papiery wartościowe w większości mieszkaniowych warunków ubezpieczenia wymagają ponad standartowych warunków lub rozszerzonego ich wariantu, które trzeba dokładnie ustalić i określić w umowie z zakładem ubezpieczeń. Zwykle w przypadku ubezpieczeń tego typu przedmiotów do ich zawarcia będzie potrzebna uprzednio wykonana specjalistyczna wycena rzeczoznawców, często również dodatkowe zabezpieczenie tego typu mienia (dodatkowe alarmy, systemy monitorowania obiektu, systemy zabezpieczenia przeciwpożarowego, czujniki temperatury, dymu, sejfy, skrytki, szafy pancerne etc.) Wymogi w tym zakresie określane są zwykle w aneksie do umowy ubezpieczenia poprzedzonym specjalistyczną analizą ryzyka ubezpieczeniowego związanego z ubezpieczanym mieniem i jego wartością. Tego typu ubezpieczenia potrzebne są zwykle dla przedmiotów o szczególnej wartości kolekcjonerskiej (zbiory numizmatyczne, filatelistyczne, kolekcje broni i innych przedmiotów, cenne obrazy, kamienie szlachetne, rzeźby, świeczniki, cenne zbiory bibliofilskie etc.), stara biżuteria i inne cenne wyroby (srebrne zastawy, sztućce, markowa porcelana). Oczywistym jest, że za takie ponad standardowe ubezpieczenia trzeba zapłacić podwyższoną, czasami wyjątkowo wysoką składkę.
________________________________________
Czy istnieje możliwość ubezpieczenia przedmiotów znajdujących się w piwnicach, na strychach albo przedmiotów utraconych lub uszkodzonych podczas przeprowadzki ?
W ramach niektórych ofert dostępnych na polskim rynku prócz ochrony rzeczy znajdujących się w domu lub mieszkaniu ochroną można objąć również przedmioty znajdujące się w piwnicach, garażach, komórkach, suszarniach, pralniach czy też na strychach jednakże na zmodyfikowanych od standardowych zasadach. Modyfikacje te wynikają przede wszystkim z uwagi na ograniczone możliwości zabezpieczenia przechowywanych w tego typu miejscach rzeczy, a tym samym większe prawdopodobieństwo wystąpienia szkody. Podobnie na rynku występują oferty, które w zakresie ochrony oferują pokrycie szkód wyrządzonych w ruchomościach powstałych podczas przeprowadzki. Są one podobnie do powyższych ukształtowane na odmiennych warunkach i oferują tego typu ochronę po opłaceniu dodatkowej składki.
________________________________________
Czym się różni ubezpieczenie na wartość odtworzeniową od ubezpieczenia na wartość rzeczywistą, a czym jest ubezpieczenie na pierwsze ryzyko ?
W ofertach występujących na naszym rynku ubezpieczeniowym zasadniczo można spotkać dwie formuły ubezpieczeń majątkowych. Pierwsze z nich to ubezpieczenie na tzw. wartość odtworzeniową (inaczej zwaną nową) a drugie na tzw. wartość rzeczywistą (inaczej zwaną amortyzowaną). Pierwsze z nich polega na tym, że w razie szkody zakład ubezpieczeń wypłaci odszkodowanie, które pozwoli nam naprawić lub zakupić utracony przedmiot tego samego lub podobnego rodzaju np. w przypadku kradzieży telewizora za otrzymane odszkodowanie będziemy w stanie odkupić taki sam nowy odbiornik telewizyjny lub odpowiadający parametrami technicznymi utraconemu. Natomiast w drugim przypadku tzw. ubezpieczenia na wartość rzeczywistą zakład ubezpieczeń wypłaci odszkodowanie pomniejszone o stopień zużycia technicznego utraconej rzeczy np. w przypadku kradzieży 5 letniego telewizora otrzymamy odszkodowanie pomniejszone o stopień 5 letniego jego zużycia (z uwzględnieniem stopnia jego amortyzacji). Szczególne znaczenie przy określaniu rodzaju ubezpieczenia, na które się decydujemy ma w przypadku objęcia ochroną sprzętu RTV i elektronicznego, który amortyzuje się w „błyskawicznym tempie” i po dwóch latach wart jest mniej niż połowę ceny zakupu. To z kolei upraszczając oznacza, iż wybierając opcje ubezpieczenia na wartość rzeczywistą otrzymamy mniej środków, które będą nam potrzebne do pełnego odbudowania naszego stanu majątkowego poprzedzającego zdarzenie szkodowe. Dlatego też w naszej ocenie wybierając ubezpieczenie mieszkaniowe warto decydować się na ubezpieczenie na wartość odtworzeniową (nową), które pozwoli na odbudowanie stanu majątkowego z przed szkody. Czasami, co jednakże jest wyjątkiem w ubezpieczeniach domu i mieszkania spotyka się tzw. ubezpieczenie na pierwsze ryzyko. Przy tego typu ubezpieczeniu wskazuje się sumę na pierwsze ryzyko, która stanowi maksymalny limit odpowiedzialności z jednorazowej pierwszej szkody tzn. będzie ona maksymalnym limitem odpowiedzialności zakładu za tą pierwszą szkodę. Prawdopodobieństwo, że w wyniku jednej szkody utracimy wszystko jest niewielkie dlatego ubezpieczając majątek z sumą na pierwsze ryzyko trzeba dokonać analizy na jaką wartość maksymalnie możemy doznać jednostkowej szkody i taką wartość przyjąć jako sumę ubezpieczenia na pierwsze ryzyko.
________________________________________
Co to jest suma ubezpieczenia (suma gwarancyjna czy limit odpowiedzialności) i jak określić prawidłowo jej wartość ?
Suma ubezpieczenia jest górną granicę, do której odpowiada zakład ubezpieczeń. Inaczej mówiąc jest maksymalną wysokością odszkodowania, które może być wypłacone z konkretnego ubezpieczenia. Suma ubezpieczenia w zależności od konkretnych warunków zwana bywa inaczej limitem odpowiedzialności lub sumą gwarancyjną. Standardowo wysokość sumy ubezpieczenia określa ubezpieczający biorąc przede wszystkim pod uwagę wartość ubezpieczanego majątku – mieszkania, domu i znajdujących się w nim przedmiotów. Wartość nieruchomości (domu, mieszkania) ustala się w oparciu o ceny rynkowe domów, mieszkań w danym mieście, miejscu czy regionie. Natomiast przy określaniu sumy ubezpieczenia na rzeczy ruchome warto pomyśleć o wszystkich przedmiotach znajdujących się w naszym domu czy mieszkaniu orientacyjnie sumując ich wartość. Trzeba też pamiętać, iż zakłady ubezpieczeń wprowadzają różny poziom maksymalnej sumy do których można się ubezpieczyć bez przeprowadzenia oględzin ubezpieczanego mienia i sprawdzenia sposobu jego zabezpieczenia. Oznacza to w praktyce, że jeżeli wnioskowana suma ubezpieczenia przekracza określoną przez zakład jako maksymalną dla ubezpieczenia standardowego, przed ubezpieczeniem wymagane są dodatkowe czynności takie jak sprawdzenie przez przedstawiciela zakładu wartości ubezpieczanego mienia zwykle wraz z dokładną oceną sposobu jego zabezpieczenia (liczba i jakość zamków, jakość drzwi, zabezpieczenie otworów okiennych – kraty, rolety, żaluzje i folie antywłamaniowe, zabezpieczenie okiennic, włazów dachowych i piwnicznych, otworów wentylacyjnych, stan i jakość instalacji i urządzeń przeciwpożarowych). Warto także pamiętać, że przy zmianie wartości ubezpieczanego majątku (np. gwałtownych wzrostach cen nieruchomości) trzeba pomyśleć o ich odpowiednim – do rzeczywistej (rynkowej) wartości – doubezpieczeniu. W innym przypadku będziemy posiadać niepełne ubezpieczenie (zjawisko, które nauka ubezpieczeń określa pojęciem „niedoubezpieczenia”) które wywołuje w przypadku szkody szereg niekorzystnych dla ubezpieczonej osoby skutków np. redukcję odszkodowania proporcjonalną do wartości niedoubezpieczonego majątku.
________________________________________
Czym są podlimity sumy ubezpieczenia, sumy gwarancyjnej w ubezpieczeniach mieszkaniowych?
Podlimity są to obliczane procentowo od zasadniczej sumy ubezpieczenia (gwarancyjnej) maksymalne wartości w ramach których kompensowane są poszczególne kategorie szkód np. strat w gotówce i innych środkach płatniczych, papierach wartościowych na okaziciela czy w sprzęcie RTV. Przykładowo w standardowej umowie ubezpieczenia majątkowego wprowadzony jest podlimit w wysokości 5% na szkody w gotówce co oznacza, iż posiadając polisę z zasadniczą sumą ubezpieczenia w wysokości 100 000 zł zakład ubezpieczeń za szkody w gotówce będzie odpowiadał do wysokości 5 000 zł – 5% sumy ubezpieczenia. Z tego względu bardzo istotnym jest przeanalizowanie wysokości sumy ubezpieczenia i określonych w umowie wysokości podlimitów na określone kategorie szkód. Podlimity zwykle wprowadzane są przy kategoriach szkód gdzie ryzyko ich wystąpienia jest podwyższone tj. szkody w gotówce i innych środkach płatniczych, papierach wartościowych, dziełach sztuki, wyrobach jubilerskich, przedmiotach znajdujących się w budynkach gospodarczych, garażach, komórkach, piwnicach, suszarniach lub na strychu oraz sprzęcie RTV i komputerowym. Mówiąc o podlimitach warto także zaznaczyć, iż w ramach oferowanej ochrony ubezpieczeniowej, stosując je zakłady ubezpieczeń oferują również usługi pomocowe np. pokrycie kosztów akcji ratowniczej związanej ze zdarzeniem ubezpieczeniowym, zaginięcie lub zniszczenie przedmiotu ubezpieczenia związane z prowadzonymi czynnościami ratowniczymi, koszt usunięcia pozostałości po szkodzie i koszt zabezpieczenia przed szkodą pozostałego zagrożonego mienia. Jak wyżej zaznaczono wysokość odpowiedzialności za tego typu zdarzenia jest ograniczana procentowymi podlimitami (sublimitami) w ramach ogólnej sumy gwarancyjnej np. do wysokości 10% sumy ubezpieczenia.
________________________________________
Czym są franszyzy i udziały własne, czy mają wpływ na wysokość odszkodowania ?
Franszyzy i udziały własne to umownie określane kwotowe lub procentowe ograniczenia w wypłacanych odszkodowaniach. Zasadniczo są ich dwa rodzaje tj. franszyzy integralne i udziały własne w szkodzie zwane także franszyzami redukcyjnymi. Franszyzy integralne charakteryzują się tym, że zakład ubezpieczeń nie uruchamia ubezpieczenia przy szkodach do określonej wysokości. Zwykle franszyzy integralne określane są kwotowo na dosyć niskim poziomie np. równowartości 100 euro, 50 USD czy 100 zł w każdej szkodzie. Franszyza integralna ma na celu wyeliminować z obsługi likwidacyjnej drobne szkody, gdzie koszt związany z prowadzeniem postępowania likwidacyjnego (czas pracy reprezentanta zakładu ubezpieczeń – likwidatora, koszt jego dojazdu, koszt przygotowania dokumentacji także fotograficznej) przekroczyłby wartość samej szkody. Udziały własne (franszyzy redukcyjne) zwykle są określone procentowo np. 10% w każdej szkodzie albo rzadziej kwotowo np. 500 euro czy 5000 zł w każdej szkodzie rzeczowej. W ofertach spotyka się także przypadki mieszane określenia franszyz np. 10% w każdej szkodzie rzeczowej ale nie mniej niż 2000 zł. Franszyza redukcyjna ogranicza wypłacane odszkodowanie na określonych w niej zasadach i głównie ma za zadanie stanowić czynnik motywujący poszkodowanego do podwyższonej staranności i dbałości o swój majątek, gdyż w sytuacji jego utraty zakład ubezpieczeń nie będzie kompensował szkody w całości a pomniejszy odszkodowanie o wartość określonej umową franszyzy, która to obciąży poszkodowanego. Przeciwnie do franszyz integralnych zwykle udziały własne (franszyzy redukcyjne) można wykupić tzn. zakład będzie odpowiadał za całość szkody ale jest to związane z koniecznością opłacenia dodatkowej składki – tzw. wykupu udziału własnego.
________________________________________
Czym się różni ubezpieczenie na sumy stałe od ubezpieczenia z sumą na pierwsze ryzyko ?
Na rynku można spotkać ubezpieczenia na stałe sumy ubezpieczenia oraz co prawda rzadziej na sumy na pierwsze ryzyko. Pierwsze z nich ubezpieczenie na sumy stałe polega na tym, że określając sumę ubezpieczenia tzn. maksymalną granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń orientacyjnie sumuje się wartość wszystkich zgłoszonych do ubezpieczenia przedmiotów będących własnością ubezpieczającego. Inaczej mówiąc suma ubezpieczenia tzn. całkowity limit do którego będzie odpowiadał zakład ubezpieczeń będzie sumą wartości wszystkich ubezpieczanych przedmiotów lub sumą wartości ich poszczególnych kategorii (np. meble czy sprzęt RTV i AGD). Natomiast przy ubezpieczeniu z sumą na pierwsze ryzyko wskazuje się maksymalną wartości jednorazowej pierwszej szkody, która to będzie określała wartość sumy ubezpieczenia na pierwsze ryzyko tzn. maksymalnego limitu odpowiedzialności zakładu za tą pierwszą szkodę. Prawdopodobieństwo, że w wyniku jednej szkody utracimy wszystko jest niewielkie dlatego ubezpieczając majątek z sumą na pierwsze ryzyko trzeba dokonać analizy na jaką wartość maksymalnie możemy doznać jednostkowej szkody i taką wartość przyjąć jako sumę ubezpieczenia na pierwsze ryzyko.
________________________________________
Czym jest doubezpieczenie, czy trzeba się doubezpieczyć po każdej szkodzie ?
Jeżeli zakład ubezpieczeń wypłaci nam odszkodowanie zwykle pomniejszeniu ulega suma naszego ubezpieczenia o wypłacone świadczenie (zrealizowane kwoty wypłat) tzn. maksymalny limit do którego będzie dopowiadał zakład ubezpieczeń jest pomniejszony o wypłaconą kwotę odszkodowania. W takiej sytuacji przy kolejnej szkodzie może się okazać, że nie wystarczy nam uszczuplonej na skutek pierwszej szkody sumy na zaspokojenie naszej kolejnej szkody gdyż wypłacone odszkodowanie pomniejszyło o wypłaconą kwotę wartość pierwotnie określonej sumy ubezpieczenia. Oznacza to w praktyce, że po szkodzie należy doubezpieczyć się przez zapłatę dodatkowej składki, co pozwoli nam przywrócić poprzedni limit odpowiedzialności zakładu. Trzeba zaznaczyć, że z tego tytułu przeważnie zostanie naliczona podwyższona składka z uwagi na powstałą szkodę tzw. dotychczasowy (szkodowy) przebieg ubezpieczenia.
________________________________________
Co mam zrobić aby ubezpieczyciel uwzględnił cały zakres powstałej w moim majątku szkody?
W przypadku szkody w mieniu np. polegającej na zalaniu mieszkania, w pierwszej kolejności ubezpieczony powinien przystąpić do spisu powstałych strat tzw. spis inwentarza. Jeżeli jest to szkoda częściowa, tzn. o niewielkim rozmiarze, warte z punktu widzenia procesu dochodzenia odszkodowania od ubezpieczyciela jest przeprowadzenie samodzielnego pomiaru obszaru mieszkania lub domu objętego zalaniem albo w przypadku pożaru – oddziaływaniem czynnika termicznego.

Powyższa wskazówka podyktowana jest względami ostrożnościowymi. Chociaż przy likwidacji szkody z góry nie można zakładać złej wiary po stronie ubezpieczyciela (w osobie likwidatora szkody, rzeczoznawcy ubezpieczeniowego), to mimo tego zdarzają się przypadki braku rzetelności, pomyłek przy sporządzaniu protokołu szkody. Stąd też ubezpieczony powinien dążyć do aktywnego uczestnictwa w procesie likwidacji szkody, na każdym jej etapie, kontrolując w ten sposób jej przebieg. Zatem wynik porównania spisu uszkodzeń dokonanego przez osobę ubezpieczoną powinien być zgodny z danymi naniesionymi przez rzeczoznawcę ubezpieczeniowego do protokołu szkody. Brak takiej zgodności może oznaczać, że pominięto element szkody lub niewłaściwie oszacowano rozmiar wypadku ubezpieczeniowego.

Po dokonaniu spisu uszkodzonego mienia, sporządzeniu zdjęć aparatem, nawet telefonem komórkowym (jeśli taki się zachował), będzie można rozpocząć sprzątanie pomieszczeń oraz osuszanie rzeczy, które zostały na czas wyniesione i będzie je można jeszcze uratować. Oczekiwanie na rzeczoznawcę ubezpieczyciela nie uzasadnia braku podjęcia czynności związanych z uprzątnięciem wnętrz domów. Prowadzić natomiast może do powiększenia rozmiarów szkody, co następnie wpływa na wysokość odszkodowania. Dlatego też po dokonaniu spisu uszkodzonego mienia należy niezwłocznie przystąpić do prac porządkowych. Zaznaczyć jednak należy, iż praktyka postępowania ubezpieczycieli w zakresie możliwości uprzątnięcia wnętrz zalanych pomieszczeń przed przybyciem rzeczoznawcy jest różna. Tym samym nie u wszystkich ubezpieczycieli wymogi, co do udokumentowania zakresu szkód przed uprzątnięciem, będą identyczne. W większości przypadków panuje zgodny pogląd, iż wnętrza zalanych pomieszczeń należy uprzątnąć. Problem natomiast stanowi kwestia co zrobić z wyniesionym mieniem, którego nie można już uratować. W takim przypadku, przed dokonaniem uprzątnięcia, należy mimo wszystko sprawdzić u danego ubezpieczyciela czy wyniesione z wewnątrz pomieszczeń zalane i zawilgocone mienie należy pozostawić dla oceny rzeczoznawcy, czy też można je od razu utylizować.

Przy szacowaniu rozmiarów szkody pomocne będą także wszelkie rachunki, paragony, karty gwarancyjne związane z rzeczami, które uległy uszkodzeniu. Czasami pomocnym może okazać się np. film z Pierwszej Komunii, na którym widoczne będzie wyposażenie domu, mieszkania.

Dodać również należy, iż niektóre zakłady ubezpieczeń stosują tzw. procedurę uproszczoną likwidacji szkód polegającą na likwidacji szkody bez potrzeby jej pisemnego zgłoszenia oraz przeprowadzania oględzin uszkodzonego mienia. W praktyce wypłata odszkodowania ma miejsce zaraz po zgłoszeniu szkody. Ubezpieczony w trakcie rozmowy telefonicznej opisuje zdarzenie, rozmiar szkody, a konsultant ubezpieczyciela na podstawie przekazanych informacji dokonuje wyliczenia szkody i przedstawia propozycję ugodowego zakończenia procesu rozpatrywania roszczenia poprzez wypłatę kwoty wynikającej z kosztorysowego wyliczenia szkody. W przypadku braku zgody ze strony ubezpieczonego na takie postępowanie likwidacja szkody zostaje skierowana na tor standardowej likwidacji szkody.
________________________________________
Czym są wyłączenia ochrony ubezpieczeniowej i jakie wyłączenia można spotkać w ubezpieczeniach domów i mieszkań ?
Wyłączenia ochrony ubezpieczeniowej są to przypadki zdarzeń za które zakład ubezpieczeń na podstawie umowy ubezpieczenia (ogólnych warunków ubezpieczenia) nie odpowiada. W ubezpieczeniach majątkowych katalog wyłączeń ochrony ubezpieczeniowej jest określony przez zakłady ubezpieczeń podobnie, tym nie mniej można spotkać istotne różnice, które możemy uchwycić tylko poprzez dokładną analizę treści umowy – wzorca umownego jakim są ogólne warunki ubezpieczenia. Katalog wyłączeń zróżnicowany jest również w zależności od wariantu ubezpieczenia, który wybieramy.

Analizując stosowane przez ubezpieczycieli wyłączenia odpowiedzialności w zakresie ubezpieczeń mieszkań i domów, należy mieć świadomość, że ubezpieczenia te standardowo nie obejmują szkód powstałych (przy czym zakres wyłączeń może mieć katalog szerszy albo węższy, w zależności od ogólnych warunków ubezpieczenia występujących u danego ubezpieczyciela) z tytułu wymienionych w umowie zdarzeń będących następstwem:

– umyślnego działania lub w przypadku rażącego niedbalstwa ubezpieczonego oraz osób z którymi pozostaje on we wspólnym gospodarstwie domowym;
– prac górniczych tzn. tąpnięcia, osunięcie itp., których przyczyn pozostają w związku z pracami górniczymi;
– działania energii jądrowej, wojny, trzęsienia ziemi, zamieszek, aktu terroryzmu;
– naturalnego zużycia lub starzenia się ubezpieczonego mienia w związku z jego normalnym użytkowaniem lub eksploatacją, np. długotrwałe i systematyczne zawilgocenie;
– obowiązku zapłaty kar sądowych lub administracyjnych oraz kar umownych;
– czynności wynikających z wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności gospodarczej;
– przepięć elektrycznych tzn. gwałtownych zmian poziomu napięcia w instalacji elektrycznej;
– uszkodzenia, zniszczenia lub utraty przedmiotów przyjętych przez ubezpieczającego do używania przechowania lub naprawy;
– przemarzania ścian i przenikania wód gruntowych;
– pleśni i zagrzybienia;

Wyłączenia mogą również dotyczyć rodzaju mienia, wówczas ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody w:

– przedmiotach zabytkowych, dziełach sztuki, kolekcjach;
– papierach wartościowych, kartach płatniczych, kredytowych, debetowych;
– powstałe w przedmiotach ze srebra, złota i platyny, biżuterii, w dziełach sztuki, pieniądzach i innych środkach płatniczych;
– dokumentach, rękopisach, danych zawartych na nośnikach, informacji;
– programach komputerowych;
– mieniu nieokreślonym we wniosku ubezpieczeniowym;
– budynkach w trakcie, w związku z budową, rozbudową lub przebudową;
– mieniu ruchomym pozostawionym na balkonach, tarasach.

Katalog powyżej sygnalizowanych wyłączeń wskazuje najczęściej spotykane ograniczenie ochrony ubezpieczeniowej. Wyłączenia te nie mają charakteru absolutnego i często, w zależności od konkretnej umowy lub jej wariantu, katalog ten jest odpowiednio modyfikowany, dlatego też zawarcie umowy powinna poprzedzić dokładna analiza postanowień umownych zapisanych w ogólnych warunkach ubezpieczenia.
________________________________________
Kto może ubezpieczyć mieszkanie, dom – kto jest uprawnionym do jego ubezpieczenia a tym samym skorzystania z dobrodziejstwa takiego ubezpieczenia?
Generalnie ubezpieczenie domu lub mieszkania może zawrzeć jego właściciel tzn. osoba, która posiada tytuł prawny do danego domu czy lokalu mieszkalnego. Tytuł prawny to prawo własności domu, mieszkania, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu czasami także decyzja administracyjna np. o przydziale lokalu kwaterunkowego. Trzeba zaznaczyć, że niektóre oferty wychodzą naprzeciw oczekiwaniom klientów oferując również możliwość ubezpieczenia mieszkania przez jego najemców, użytkowników, którzy korzystają z domów czy mieszkań na podstawie innych tytułów prawnych jak umowy najmu, użyczenia. Ubezpieczenie dla takich osób ograniczone jest zwykle do ubezpieczenia elementów ruchomych stanowiących własność takiej osoby. Natomiast w pozostałym zakresie ubezpieczyć dom lub mieszkanie może, realizując swoje prawo do rozporządzania własnością, jedynie właściciel – podmiot uprawniony do rozporządzania domem lub mieszkaniem. Musi on jednak pamiętać, że powinien poinformować zakład ubezpieczeń, że mieszkanie jest wynajmowane, użyczone, gdyż zwykle wiąże się to ze zwyżką w składce z uwagi na podwyższone ryzyko wystąpienia szkody. Ponadto przy ubezpieczeniu własnościowego prawa spółdzielczego do lokalu warto zwrócić uwagę kto w przypadku szkody będzie uprawniony do odbioru odszkodowania – w świetle niektórych warunków umowy będzie to spółdzielnia, która zgodnie z przepisami prawa spółdzielczego jest właścicielem lokalu, uzyskującym prawo do świadczenia ubezpieczeniowego. W innych ofertach zakłady ubezpieczeń, dostrzegając ten problem – wprowadzają ochronę nie samego lokalu a prawa do niego co skutkuje tym, że uprawnionym do świadczenia jest osoba fizyczna – członek spółdzielni posiadająca prawo do spółdzielczego lokalu. Podobny problem występuje w przypadku gdy korzystamy z kredytu bankowego – jeżeli polisa jest jednym z jego zabezpieczeń może sę okazać, że bank w ramach cesji z polisy zaspokoi w pierwszej kolejności swoje roszczenia z tytułu udzielonego kredytu.
________________________________________
O czym trzeba pamiętać przed ubezpieczeniem mieszkania, domu a następnie w trakcie jego trwania – pytam o praktyczne i krótkie porady aby uniknąć kłopotów w kontaktach z zakładem ubezpieczeń ?
Przy ubezpieczeniu domu, mieszkania koniecznie trzeba pamiętać o następujących kwestiach:

– większość z zakładów ubezpieczeń wymaga w ramach standardowych warunków aby mieszkanie lub dom należy zaopatrzyć w co najmniej dwa zamki wielozapadkowe. Bardzo często w praktyce zdarza się, że ubezpieczamy dom lub mieszkanie a następnie po szkodzie okazuje się że w domu, mieszkaniu jest zbyt mało zamków lub zamki nie spełniające odpowiednich wymogów (nieodpowiedniej jakości lub bez wymaganych atestów technicznych). Z tych względów przed zawarciem umowy koniecznie trzeba sprawdzić wymogi odnośnie liczby i jakości zamków w warunkach ubezpieczenia gdyż mogą być odmiennie wskazane od powyższych standardów;

– okna, drzwi balkonowe, otwory dachowe, wejścia na strych powinny być zabezpieczone w taki sposób aby nie można było ich otworzyć bez użycia siły. Z zasady zakłady ubezpieczeń nie przyjmują odpowiedzialności za powstałą szkodę gdy brak jest śladów wskazujących na włamanie (tzn. musi występować kradzież wraz ze sforsowaniem zabezpieczeń przy jednoczesnym użyciem siły fizycznej); Szczególnie w tym zakresie należy uważać w okresie prowadzenia prac remontowych – docieplenia, tynkowania, malowania, innego odnawiania elewacji gdy budynek otoczony jest rusztowaniami, stanowiącymi udogodnienia dla potencjalnych przestępców dokonujących kradzieży;

– jeżeli mieszkanie, które ubezpieczamy znajduje się na parterze lub ostatnim piętrze trzeba ustalić czy towarzystwo ubezpieczeniowe nie wymaga dodatkowych zabezpieczeń w postaci dodatkowych urządzeń antywłamaniowych np. krat, okiennic, żaluzji antywłamaniowych, alarmów etc.;

– klucze do mieszkania, domu trzeba zabezpieczyć z tzw. dochowaniem należytej staranności, co oznacza w praktyce, że nie można ich przekazywać, udostępniać czy pozostawiać przypadkowym lub nieznanym nam osobom;
________________________________________
W jakiej formie i w jakim terminie mam zgłosić szkodę związaną z uszkodzeniem, zniszczeniem mojego domu?
Z reguły postanowienia o.w.u. udzielają odpowiedzi na pytanie w jaki czasie oraz w jakiej formie ma być dokonane zgłoszenie szkody. Na chwilę obecną przeważająca część ubezpieczycieli preferuje formę telefonicznego zgłoszenia szkody. Wskazana preferencja nie niweczy znaczenia prawnego zgłoszenia dokonanego w innej formie, np. pisemnej lub za pośrednictwem wiadomości mailowej albo faksu. W zasadzie szkodę z ubezpieczenia mieszkania lub domu można zgłosić w placówce ubezpieczyciela najbliższej miejscu zamieszkania ubezpieczonego. Ubezpieczyciel nie ma prawa odsyłać konsumenta do innego oddziału firmy. Kwestia właściwej organizacyjnie jednostki do rozpatrywania roszczeń jest sprawą wewnętrzną ubezpieczyciela, a zatem problemy logistyczne nie powinny obarczać osoby występującej z roszczeniem. Zakład ubezpieczeń niezależnie od tego, do której jednostki wpłynęło zgłoszenie, powinien podjąć postępowanie likwidacyjne i w ramach struktury wewnętrznej przekazać zgłoszenie szkody do właściwej komórki likwidacyjnej.

Samo zgłoszenie szkody najczęściej polega na wypełnieniu przygotowanego przez ubezpieczyciela druku zgłoszenia szkody. Zgłoszenie szkody w innej formie nie będzie jednak skutkować brakiem skuteczności, istotna bowiem jest treść, a nie forma w jakiej złożono oświadczenie woli. Od pewnego czasu ubezpieczyciele preferują model telefonicznego zawiadomienia o szkodzie. Również złożenie zawiadomienia w tej formie jest skuteczne jednakże mimo tego, w dalszej części postępowania, ubezpieczyciel wymaga pisemnego zgłoszenia szkody.

Natomiast czas zgłoszenia szkody jest określony w treści o.w.u. Termin na zgłoszenie szkody, w zależności od ubezpieczyciela i rodzaju o.w.u., zwykle wynosi od 3 – 7 dni od zaistnienia szkody. Brak powiadomienia ubezpieczyciela w określonym terminie może skutkować odpowiednim zmniejszeniem odszkodowania, jeżeli naruszenie przyczyniło się do zwiększenia szkody lub uniemożliwiło ubezpieczycielowi ustalenie okoliczności i skutków wypadku – art. 818 § 3 k.c. Powyższa sankcja, występuje standardowo w większości o.w.u. stosowanych przez ubezpieczycieli. W praktyce naruszenie ww. terminu nie powinno powodować oddalenia roszczenia lecz ewentualne zmniejszenie wysokości odszkodowania odpowiednio do zakresu niemożliwych do ustalenia następstw szkody.
________________________________________
Co trzeba zrobić po szkodzie, żeby nie stracić odszkodowania i szybko je uzyskać ?
W zależności od tego jakie spotkało nas zdarzenie koniecznie powinniśmy :

a) po włamaniu (kradzieży z włamaniem) :

– natychmiast po stwierdzeniu włamania trzeba zawiadomić policję i towarzystwo ubezpieczeniowe, w którym posiadamy polisę mieszkaniową;
– nie powinno się niczego dotykać, przesuwać czy sprzątać do czasu przybycia policji i przygotowania dokumentacji kryminalistycznej, która ma na celu odpowiednie zabezpieczenie dowodów dokonanego przestępstwa;
– od policji należy uzyskać pisemne potwierdzenie zgłoszenia kradzieży (włamania);
– należy przygotować rachunek strat poprzez spisanie wszystkich przedmiotów, które zostały skradzione ale także uszkodzone lub zniszczone. Do takiego spisu w miarę możliwości należy dołączyć dokumenty potwierdzające fakt posiadania przez nas wymienionych w spisie (rachunku strat) przedmiotów. Mogą to być faktury, paragony na uszkodzone, zniszczone przedmioty, karty gwarancyjne, zdjęcia wnętrz, zdjęcia poszczególnych przedmiotów ale także oświadczenia innych członków rodziny, sąsiadów i inne środki dowodowe np. zdjęcia czy film z pierwszej komunii gdzie są widoczne przedmioty, które przed włamaniem były w naszym posiadaniu. Jeżeli mamy taką możliwość warto niezależnie od zakładu ubezpieczeń samodzielnie udokumentować straty poprzez wykonanie własnej dokumentacji fotograficznej;

b) po zalaniu, pożarze, innym wypadku związanym z wystąpieniem zdarzenia losowego:

– niezwłocznie po stwierdzeniu szkody należy zawiadomić towarzystwo ubezpieczeniowe, w którym zostało zawarte ubezpieczenie;
– od służb ratowniczych, porządkowych należy uzyskać protokół ze zdarzenia (straży pożarnej, policji, pogotowia gazowego);
– do czasu przybycia reprezentanta zakładu ubezpieczeń i sporządzeniu przez niego protokołu i zdjęć nie należy podejmować czynności naprawczych. Można a nawet trzeba dokonać niezbędnych czynności ograniczających rozmiary szkody np. zebrać wodę czy dogasić tlące się przedmioty, ale nie należy usuwać skutków szkody – aż do czasu wykonania przez zakład ubezpieczeń pełnej dokumentacji szkody – zdjęć, oględzin i spisania protokołu z miejsca zdarzenia;
– w przypadku zalania mieszkania przez sąsiada zamieszkującego nad nami trzeba także zażądać od niego oświadczenia w tej sprawie, w którym poświadczy fakt zalania, jego przyczynę, a także jeżeli to możliwe swoją winę;
– podobnie jak przy szkodach kradzieżowych (włamaniowych) należy przygotować rachunek strat poprzez spisanie wszystkie przedmiotów, które zostały uszkodzone lub zniszczone. Do takiego spisu należy dołączyć dokumenty potwierdzające fakt posiadania przez nas wymienionych rzeczy. Mogą to być faktury, paragony na uszkodzone, zniszczone przedmioty, karty gwarancyjne, zdjęcia wnętrza, zdjęcia poszczególnych przedmiotów ale także oświadczenia innych członków rodziny, sąsiadów i inne środki dowodowe np. zdjęcia z imienin, urodzin innych uroczystości rodzinnych gdzie są widoczne przedmioty, które były w naszym posiadaniu. Jeżeli mamy taką możliwość niezależnie od zakładu ubezpieczeń warto również samodzielnie udokumentować straty poprzez wykonanie własnej dokumentacji fotograficznej.
________________________________________
Jak długo ubezpieczyciel może likwidować szkodę?
Czas zgłoszenia szkody jest datą początkową związaną z procesem rozpatrywania roszczenia i ma doniosłe znaczenie dla określenia terminu końcowego, związanego z postępowaniem wyjaśniającym (likwidacyjnym) ubezpieczyciela.

Stosownie bowiem do art. 16 ust. l ustawy o działalności ubezpieczeniowej, po otrzymaniu zawiadomienia o zajściu zdarzenia losowego objętego ochroną ubezpieczeniową, w terminie 7 dni od dnia otrzymania tego zawiadomienia, zakład ubezpieczeń jest zobowiązany poinformować o tym ubezpieczającego lub ubezpieczonego, jeżeli nie są oni osobami występującymi z tym zawiadomieniem, oraz podjąć postępowanie dotyczące ustalenia stanu faktycznego zdarzenia, zasadności zgłoszonych roszczeń i wysokości świadczenia. Ubezpieczyciel ma także obowiązek poinformować osobę występującą z roszczeniem pisemnie lub w inny sposób, na który osoba ta wyraziła zgodę, jakie dokumenty są potrzebne do ustalenia jego odpowiedzialności lub wysokości świadczenia, jeżeli jest to niezbędne do dalszego prowadzenia postępowania. Powyższe czynności w praktyce ubezpieczeniowej nazywane są likwidacją szkody (procesem, procedurą likwidacji szkód). Zgodnie zaś z treścią art. 817 k.c., zakład ubezpieczeń w terminie 30 dni od dnia złożenia zawiadomienia o zdarzeniu ma obowiązek wypłaty świadczenia albo pisemnego powiadomienia osoby zgłaszającej roszczenie o przyczynach niemożności zaspokojenia jej roszczeń w całości lub w części, a także wypłaty bezspornej części świadczenia, czyli sumy pieniężnej której wysokość została dotychczas ustalona jako wysokość powstałej szkody.

Wymieniony wyżej termin można skrócić, nie można go wydłużać. Powstrzymanie się lub zwłoka ubezpieczyciela w realizacji wypłaty świadczenia, czyni uzasadnionym zarzut nienależytego wykonania zobowiązania, co z kolei powoduje powstanie obowiązku naprawienia wynikłej z tego szkody, tj. zapłaty odsetek za zwłokę. Stąd też, jeżeli ubezpieczyciel w sposób niezasadny opóźnia się z wypłatą odszkodowania poszkodowany może wówczas żądać odsetek ustawowych za czas opóźnienia na podstawie art. 481 § l k.c. Obecnie, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 2008 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych (Dz. U. z dnia 12 grudnia 2008 r. nr 220, poz. 1434) wynoszą one 13 % w skali roku.

Do określenia okresu zwłoki ubezpieczyciela istotna jest więc wiedza dotycząca daty zgłoszenia szkody, gdyż od niej liczony jest 30-dniowy termin na realizację wypłaty świadczenia. Od tak ustalonego terminu końcowego do dnia spełnienia świadczenia naliczamy dopiero odsetki ustawowe. Moment zawiadomienia o szkodzie wpływa również na kwestie przedawnienia roszczenia. Bowiem bieg przedawnienia roszczenia zostaje przerwany przez zgłoszenie zakładowi ubezpieczeń roszczenia i zaczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie otrzymał na piśmie oświadczenie zakładu ubezpieczeń, o przyznaniu lub odmowie świadczenia (art. 819 §4 k.c.). Przedawnienie roszczeń powoduje, że zakład ubezpieczeń może się zwolnić z wypłaty odszkodowania, jednakże pod warunkiem podniesienia zarzutu przedawnienia. Wówczas ubezpieczyciel, pomimo istnienia roszczenia, nie ma obowiązku jego zaspokojenia. Kwestię przedawnienia roszczeń z tytułu umowy ubezpieczenia reguluje art. 819 k.c. Co do zasady roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się po upływie trzech lat od dnia, w którym nastąpiła wymagalność roszczenia. Przyjąć należy, że w przypadku roszczeń ubezpieczeniowych bieg przedawnienia zaczyna biec dopiero z chwilą, w której osoba uprawniona do świadczenia dowiedziała się o zdarzeniu i przysługującym jej uprawnieniu.
________________________________________
W jaki sposób ubezpieczyciel szacuje wartość odszkodowania?
Ustalenie wysokości odszkodowania w przypadku ubezpieczeń dobrowolnych, w tym mieszkaniowych jest uzależnione od wariantu, na którym zawarto ubezpieczenia domu, mieszkania. Zasadą jest podział tego typu produktów na ubezpieczenie mienia w wartości rzeczywistej oraz w wartości odtworzeniowej (nowej).

Przy wartości rzeczywistej ubezpieczyciele stosują ustalony na podstawie oględzin bądź w oparciu o wiek nieruchomości procentowy stopień jej zużycia. Sposób szacowania stopnia zużycia powinien być określony w treści o.w.u. W przeciwnym razie postępowanie ubezpieczyciela nie mające podstawy w umowie jest bezprawne i nie będzie wiązało ubezpieczającego. Ubezpieczyciele często do określenia stopnia zużycia wykorzystują tabele, według których określonemu wiekowi przedmiotu ubezpieczenia przypisuje się wyrażony w procentach stopień zużycia. Stąd też inkorporowanie do umowy treści tabeli albo wręczanie jej razem z o.w.u. przed zawarciem umowy czyni z niej wiążący strony element umowy ubezpieczenia.

Przy ubezpieczeniu w wariancie wartości odtworzeniowej wartość odszkodowania stanowi rzeczywisty, realny koszt związany z doprowadzeniem rzeczy uszkodzonej do stanu sprzed szkody, bez stosowania stopnia zużycia. W przeważającej liczbie rozpatrywanych roszczeń ubezpieczyciele stosują rozliczenie kosztorysowe na podstawie programów eksperckich np. „SEKOCENBUD”, „NORMA”. W takim przypadku, otrzymując wycenę należy zwrócić uwagę na wysokość stosowanych stawek za jedną roboczogodzinę (rbg) oraz cen materiału i sprzętu oraz porównać wartości z tymi, które funkcjonują na lokalnym rynku usług budowlanych.

Niezadowalający rezultat sporządzonej przez ubezpieczyciela wyceny nie musi oznaczać braku możliwości wpłynięcia na zmianę wartości końcowych wyceny. Jeżeli po lekturze wyceny zostaną spostrzeżone uchybienia, wówczas należy niezwłocznie wystąpić do ubezpieczyciela z żądaniem ponownego przeliczenia szkody jednocześnie powołując się na stwierdzone nieścisłości, niedoszacowanie, nieuwzględnienie wszystkich elementów faktycznej straty (tzw. weryfikacji wyceny szkody).
________________________________________
Czy jest zasadne wydłużenie likwidacji szkody przez ubezpieczyciela tłumaczone potrzebą uzyskania zgody na wypłatę odszkodowania od drugiego małżonka – współwłaściciela nieruchomości?
NIE, tym nie mniej w trakcie likwidacji szkody zdarza się, że ubezpieczyciel uzależnia wypłatę odszkodowania na rachunek bankowy jednego z właścicieli nieruchomości od zgody pozostałych. Powyższe postępowanie, w części przypadków, nie jest jednak zgodne z prawem, gdyż stosownie do treści art. 37 §1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. nr 9, poz. 59) „Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania:

1) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków,
2) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal,
3) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa,
4) darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.”.

Zatem w pozostałych przypadkach czynności prawnych jak chociażby dochodzenie odszkodowania, zgoda drugiego małżonka nie jest konieczna. Stąd też zgłoszenie szkody, czynne uczestnictwo w procesie likwidacji szkody, oraz odbiór odszkodowania nie będą wymagały zgody współwłaścicieli (drugiego małżonka). Ubezpieczyciel dokonując wypłaty odszkodowania do rąk współwłaściciela (małżonka) występującego z roszczeniem odszkodowawczym wypełnia w ten sposób ciążący na nim obowiązek odszkodowawczy.
________________________________________
Czy jest zasadne wydłużenie likwidacji szkody przez ubezpieczyciela tłumaczone potrzebą uzyskania zgody na wypłatę odszkodowania od konkubenta – współwłaściciela nieruchomości?
Do opisanej sytuacji – majątkowych stosunków konkubenckich – zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego dotyczące współwłasności w częściach ułamkowych art. 195 – 221 k.c. Zgodnie z art. 209 k.c., każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa. Na tej też podstawie, w przypadku powstania szkody, w wyniku której jeden ze współwłaścicieli będzie uprawnionym do odbioru odszkodowania, przysługuje mu prawo do ubiegania się o całą kwotę odszkodowania o ile uzyskane odszkodowanie będzie służyło zachowaniu wspólnego prawa, tj. naprawie uszkodzeń domu lub mieszkania powstałych np. na skutek zalania. Przeznaczenie uzyskanego odszkodowania na inne cele wymagać będzie zgody pozostałych właścicieli rzeczy, gdyż taka czynność jest przekroczeniem czynności zwykłego zarządu – art. 199 k.c. Może jednak się zdarzyć, że właściciele nieruchomości nie są jednomyślni co do sposobu rozliczenia szkody i odbioru odszkodowania. Jeżeli ubezpieczyciel otrzyma sprzeciw jednego ze współwłaścicieli co do sposobu rozliczenia szkody z innym współwłaścicielem, wówczas odszkodowanie powinno zostać podzielone stosownie do udziałów współwłaścicieli. Bowiem z chwilą powstania stosunku współwłasności prawo własności na rzeczy wspólnej ulega podziałowi odpowiednio do udziałów współwłaścicieli.
________________________________________
Jeżeli mieszkanie zostało ubezpieczone z jednoczesnym ustanowieniem cesji na bank, kto w przypadku powstania szkody otrzyma odszkodowanie bank czy ubezpieczony?
W obecnej rzeczywistości rynku nieruchomości znaczna ich część jest nabywana w drodze finansowania kredytowego. W umowach kredytowych banki oprócz zabezpieczenia w postaci hipoteki stosują także ubezpieczenie nieruchomości połączone z przelewem wierzytelności z umowy ubezpieczenia na bank (cesja).

Dla banku najważniejsze jest ubezpieczenie konstrukcji, murów domu czy mieszkania, nie jest natomiast w jego zainteresowaniu wyposażenie jego wnętrza. Dlatego też ważny jest sposób w jaki doszło do zawarcia umowy ubezpieczenia, tzn. czy w ramach usługi bancassurance, czy też w ramach indywidualnie zawartej umowy ubezpieczenia przez kredytobiorcę. Z punktu widzenia kredytobiorcy ważne jest także ubezpieczenia mienia wewnątrz mieszkania. Stąd też jeśli ubezpieczający korzystają z ubezpieczeń proponowanych przez bank, warto w pierwszej kolejności upewnić się czy jest to tylko ubezpieczenie samej konstrukcji i ścian mieszkania, czy też ubezpieczenie z rozszerzeniem na mienie ruchome (tzn. rzeczy znajdujące się w domu, mieszkaniu).

Ubezpieczyciel w wyniku podstawienia podmiotowego cesjonariusza – banku w miejsce właściciela nieruchomości jest zobowiązany wobec ostatniego do realizacji wypłaty odszkodowania. W praktyce ubezpieczyciele prowadzą proces likwidacji szkody wspólnie z ubezpieczonym do czasu ustalenia wysokości odszkodowania. Następnie występują do banku z zapytaniem o sposób w jaki ma nastąpić uregulowanie należności, tzn. czy odszkodowanie należy wypłacić na rachunek banku czy też cedenta (ubezpieczonego). Z punktu widzenia prawnego występowanie z ww. zapytaniem nie jest koniczne, skoro w drodze cesji uprawnionym do odszkodowania jest wyłącznie bank. Jednakże postępowanie takie wynika ze względów praktycznych, gdyż umowa cesji oraz adnotacja o przelewie wierzytelności poczyniona na polisie, zwykle nie zawierają numeru rachunku banku, co w przypadku zaistnienia szkody wiąże się z koniecznością wystąpienia do banku z prośbą o wskazanie właściwego numeru rachunku bankowego.

Niektóre banki stosują inne rozwiązanie, tzn. o tym czy bank zabierze całą kwotę odszkodowania, czy też pozostawi ją do dyspozycji kredytobiorcy decyduje wysokość szkody. Jeśli zatem odszkodowanie nie przekracza określonego kwotowo progu, np. 5000zł wówczas bank pozwala na wypłatę tych środków na rachunek bankowy osoby ubezpieczonej. Jeżeli jest inaczej, to całą uzyskaną z odszkodowania kwotę bank przeznacza na spłatę kredytu lub też rozlicza ją z kredytobiorcą. Pamiętać należy, że fakt zaistnienia szkody i związana z tym możność uzyskania odszkodowania nie wpływa na obowiązek dalszej i terminowej spłaty rat kredytu.
________________________________________
Czy ubezpieczyciel może pomniejszyć odszkodowanie (wyliczenie proporcji) z powodu niedoubezpieczenia domu, tzn. ubezpieczenie go na niższą wartość niż rzeczywista (rynkowa)?
Przyjęcie do ubezpieczenia zaniżonej albo zawyżonej wartości nieruchomości, w świetle przepisów prawa, powinno skutkować odpowiednio zmniejszeniem albo zwiększeniem odpowiedzialności ubezpieczyciela związanej z przesunięciem (obniżeniem albo podniesieniem) jej górnej granicy. Niedoubezpieczenie mienia objętego ubezpieczeniem stanowi jedynie niebezpieczeństwo dla osoby ubezpieczonej, gdyż wiąże się z możliwością wyczerpania sumy ubezpieczenia, w przypadku szkody przewyższającej sumę ubezpieczenia. W tym też rozumowaniu stosowana przez ubezpieczyciela przy wyliczeniu odszkodowania zasada proporcji jest niezgodna z prawem. W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż prawu ubezpieczeniowemu zasada taka w ogóle nie jest w ogóle znana. Przepisy kodeksu cywilnego oraz ustaw ubezpieczeniowych nie regulują wpływu zaniżonej wartości ubezpieczanego mienia (sumy ubezpieczenia) na wysokość odszkodowania.

Na podstawie art. 824 § 1 k.c. suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. W przypadku więc, gdy suma ubezpieczenia jest niższa od wartości mienia odszkodowanie ubezpieczeniowe, w przypadku szkody całkowitej, będzie równe wartości sumy ubezpieczenia, zaś w odwrotnym przypadku (suma ubezpieczenia jest wyższa niż wartość ubezpieczonego mienia) ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie w wysokości wartości ubezpieczeniowej.

Z powyższego wynika następujący wniosek, iż w ubezpieczeniach majątkowych obowiązuje zasada odszkodowania, tzn. ubezpieczony nie może otrzymać więcej niż to wynika z przepisów kodeksu cywilnego regulujących materię odszkodowań. Stąd też ubezpieczony nie może żądać odszkodowania przewyższającego wartość sumy ubezpieczenia. Brak zapisu o proporcjonalności w prawie ubezpieczeń oznacza, że zapisy o.w.u. wprowadzające zasadę proporcji lub postępowanie ubezpieczyciela stosującego taki tryb ustalania wysokości odszkodowania, należy ocenić jako niezgodne z istotą umowy ubezpieczenia, a tym samym niezgodne z prawem.

W ubezpieczeniach majątkowych suma ubezpieczenia jest deklarowana przez ubezpieczającego i w jego interesie jest aby suma ta odpowiadała wartości ubezpieczeniowej. W sytuacji niedoubezpieczenia, w razie szkody całkowitej, nie otrzyma on możliwości uzyskania pełnego odszkodowania lecz tylko, co najwyżej, może uzyskać równowartość sumy ubezpieczenia.

Suma ubezpieczenia na etapie zawarcia umowy ubezpieczenia stanowi podstawę do wyliczenia składki ubezpieczeniowej. Natomiast na etapie likwidacji szkody wyznacza górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkodę. Powyższe zagadnienia należy zatem traktować oddzielnie i nie można ich ze sobą łączyć.

Zastosowana przez ubezpieczyciela próba dodatkowego umniejszenia świadczenia poprzez zastosowanie proporcji oraz uzależnienie podstawy jej stosowania od prawidłowości deklarowanej przez ubezpieczającego wartości nieruchomości przyjętej do umowy jako suma ubezpieczenia narusza zasadę ekwiwalentności świadczeń wynikającą z art. 805 k.c.

Skoro bowiem za odpowiednio naliczoną składkę ubezpieczyciel zobowiązał się do udzielenia ochrony ubezpieczeniowej do wysokości kwoty określonej jako suma ubezpieczenia, to nieuzasadnionym jest dodatkowo zmniejszanie tego świadczenia poprzez proporcjonalne obniżenie jego wysokości.
________________________________________
Czy na polskim rynku istnieje możliwość ubezpieczenia domków letniskowych i na jakich warunkach ?
Oczywiście w ramach ofert rynkowych istnieje możliwość ubezpieczenia domków letniskowych. Ten rodzaj ubezpieczenia z uwagi na powszechnie znaną plagę włamań i kradzieży stał się w ostatniej dekadzie ubezpieczeniem wyjątkowo popularnym pośród coraz liczniejszej grupy właścicieli zabudowanych działek letniskowych. Podobnie jak w przypadku domów czy mieszkań ubezpieczenie to w swoim zakresie oferuje ochronę na ryzyka kradzieży z włamaniem oraz wystąpienia zdarzeń losowych takich jak ogień, zalanie, powódź, huragan, uderzenie pioruna, eksplozja, grad, lawina, obsuwanie się ziemi, trzęsienie ziemi, zapadanie się ziemi. W przypadku ubezpieczenia ryzyka kradzieży z włamaniem standardowo towarzystwa wymagają minimum dwóch zamków tzw. wielozastawkowych lub jednego atestowanego. W niektórych ofertach wystarczające jest zabezpieczenie domku co najmniej dwoma kłódkami. Poza zabezpieczeniem otworów drzwiowych zwykle zakłady wymagają zabezpieczenia otworów okiennych poprzez zamontowanie krat, okiennic lub żaluzji antywłamaniowych. Ponadto analizując treść umowy ubezpieczenia warto zwrócić uwagę na objęcie ochroną wszystkich interesujących nas zdarzeń losowych np. powódź, którą w niektórych miejscach przykładowo w bliskim sąsiedztwie rzek zakłady ubezpieczeń nie chcą oferować. Trzeba także wspomnieć, iż ubezpieczenie domków letniskowych z uwagi na wysoką szkodowość wynikającą z kradzieży w niektórych regionach jest ubezpieczeniem dosyć drogim i stanowi znaczne obciążenie finansowe. Zwykle w ramach tego ubezpieczenia można zrezygnować z ochrony na ryzyko kradzieży pozostawiając w jej ramach wyłącznie zdarzenia losowe co zdecydowanie wpłynie na wysokość składki ubezpieczeniowej.
________________________________________
Czy istnieje możliwość ubezpieczenia domu w budowie i na jakich warunkach ?
W ramach oferty występującej na polskim rynku istnieje możliwość ubezpieczenia domu w trakcie jego wznoszenia (budowy). W ramach standardowych warunków ubezpieczenia domów w budowie zwykle w odrębny sposób ukształtowany jest zakres oferowanej ochrony. Przy tego typu ubezpieczenia zakłady ubezpieczeń oferują ochronę na ryzyka wystąpienia zdarzeń losowych takich jak ogień, zalanie, powódź, huragan, uderzenie piorunu, eksplozja, grad, lawina, obsuwanie się ziemi, trzęsienie ziemi, zapadanie się ziemi natomiast nie oferują standardowo ochrony na ryzyko związane z kradzieżą materiałów budowlanych, elementów składowych nieruchomości. Warto zaznaczyć, iż wyjątkowo niektóre zakłady oferują ochronę ubezpieczeniową na ryzyko kradzieży, jednakże wiąże się to ze znaczną zwyżką składki ubezpieczeniowej. W ramach omawianego ubezpieczenia ubezpieczyć można zarówno budowę domu jednorodzinnego, wielorodzinnego, domku letniskowego, budynku gospodarczego, garażu, ogrodzenia i innej budowli. Zasadniczo zakład ubezpieczeń odpowiada do wysokości kosztów, które zostały poniesione na budowę – na podstawie faktur na roboty budowlane i materiały a w przypadku gospodarczej metody budowania na podstawie wyceny dokonanej przez rzeczoznawcę budowlanego. Wyłączenia ochrony ubezpieczeniowej są analogiczne do standardowych warunków ubezpieczenia domów i mieszkań z tym, że pojawiają się dodatkowe wyłączenia powstałe w wyniku błędu w sztuce budowlanej, niedbałego wykonania robót budowlanych ze strony wykonawców, podwykonawców a także przemarzania budynku. Ceny za ubezpieczenie domu w budowie są umiarkowane, natomiast ze zwyżką za tego typu ubezpieczenie trzeba się liczyć w przypadku domów drewnianych, drewnianych domków letniskowych z uwagi na podwyższone ryzyko pożaru. Warto na koniec też wspomnieć, że polisa ubezpieczenia domu w trakcie budowy coraz częściej jest wymaganym zabezpieczeniem kredytu bankowego udzielanego na budowę domu.
________________________________________
Czy ubezpieczyciel w trakcie umowy ubezpieczenia może zażądać ode mnie zapłaty wyższej składki o tej, którą zaproponował i pobrał przy zawarciu umowy ubezpieczenia?
Kwestia oceny ryzyka związanego z przedmiotem ubezpieczenia objętym ubezpieczeniem spoczywa na ubezpieczycielu, który w sposób profesjonalny prowadzi swą działalność. Poziom ryzyka związanego z zawartą umową ubezpieczenia ma odzwierciedlenie w wysokości składki. Jeżeli zatem po analizie wniosku ubezpieczeniowego ubezpieczyciel stwierdził, że ryzyko zajścia szkody jest większe, niż to jakie pierwotnie zakładał, wówczas na podstawie art. 816 k.c. ma uprawnienie weryfikacji tego ryzyka i żądania podwyższenia składki. Jest to jedyna metoda kompensowania sobie przez ubezpieczyciela zmiany jego sytuacji związanego z ryzykiem ubezpieczeniowym w czasie obowiązywania umowy.

Tym samym nie jest zatem możliwe wypowiedzenie umowy ze strony ubezpieczyciela tylko z powodu niedoszacowania ryzyka. Powyższa regulacja chroni ubezpieczających przed możliwością rozwiązania umowy przez ubezpieczycieli w trakcie jej obowiązywania w sytuacji, gdy zagrożenie szkodowości urośnie do granicy pewności powstania szkody.
________________________________________
Co to jest ubezpieczenie assistance domowe i na czym ono polega ?
Ubezpieczenia assistance domowe jest pomocowym ubezpieczeniem w różnego rodzaju przykrych sytuacjach. W ramach ubezpieczenia assistance, które zazwyczaj jest częścią tzw. pakietów domowych, mieszkaniowych ubezpieczającemu oraz osobom bliskim z nim zamieszkującym standardowo oferowane są następujące świadczenia:

– zorganizowania interwencji w domu, gdy z przyczyn losowych określonych w umowie ubezpieczenia (np. zalanie, kradzież, dewastacja, pożar, wybuch, powódź, huragan, śnieg, grad, uderzenie pioruna) został uszkodzony i nie nadaje się do zamieszkania (świadczenie to może obejmować organizację pobytu w hotelu, transport ubezpieczonego oraz jego mienia do wskazanego miejsca czasowego pobytu, dozór pozostawionego bez opieki domu, dokonanie wycen, specjalistycznych napraw,
– interwencję i opiekę medyczną (lekarską, pielęgniarską, opiekuńczą), jeżeli na skutek nieszczęśliwego wypadku w domu ubezpieczający doznał trwałego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia,
– zorganizowania pomocy w przypadku hospitalizacji ubezpieczającego na skutek nieszczęśliwego wypadku lub nagłego zachorowania; chodzi tutaj m. in. opiekę nad dziećmi, osobami wymagającymi opieki oraz opiekę nad zwierzętami domowymi,
– w postaci usług informacyjnych dotyczących m.in. najbliższych dostępnych placówek medycznych, aptek, numerów telefonów służb użyteczności publicznej i usługodawców technicznych.
Umowę assistance zawiera się przeważnie wraz z umową ubezpieczenia mieszkania lub domu. Z usług assistance korzysta się najczęściej za pośrednictwem działającej w ramach zakładu ubezpieczeń wyspecjalizowanej jednostki lub firmy świadczącej usługi assistance na zlecenie zakładu ubezpieczeń. W celu skorzystania ze świadczeń objętych ubezpieczeniem assistance konieczny jest (przed podjęciem jakichkolwiek działań we własnym zakresie), telefoniczny kontakt się ze wskazaną w polisie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia jednostką oraz podanie wstępnych informacji o zaistniałym zdarzeniu. Zwykle numer telefonu, pod który należy dzwonić znajduje się na polisie lub dodatkowym do niej dokumencie.
________________________________________
Jakie są korzyści z ubezpieczenia asisstance w przypadku uszkodzenia domu lub mieszkania ?
W przypadku, gdy wskutek takich zdarzeń losowych jak przykładowo ogień, zalanie, huragan, grad, eksplozja, obsunięcie się ziemi, upadek statku powietrznego, lawina, uderzenie pioruna, czy kradzież z włamaniem dom został uszkodzony i nie nadaje się do zamieszkania, zakłady ubezpieczeń standardowo oferują w ramach ubezpieczenia assistance pomoc polegającą na :

– zorganizowaniu pobytu w hotelu (lokalu zastępczym) przez okres i do limitu kwotowego wskazanego w umowie,
– zorganizowaniu transportu ubezpieczającego i osób bliskich wraz z bagażem do miejsca wskazanego przez ubezpieczającego, oraz pokrycie w określonym w umowie czasie i limicie kwotowym kosztów powrotu do domu,
– zorganizowaniu transportu i pokryciu kosztów transportu mienia ubezpieczającego do miejsca wskazanego przez ubezpieczającego do limitu wyznaczonego w umowie,
– zorganizowaniu i pokryciu kosztów dozoru domu oraz pozostawionego mienia przez okres wskazany w umowie, jeżeli zachodzi taka konieczność.

Ponadto zakłady ubezpieczeń oferują również pomoc w dokonaniu podstawowych prac naprawczych w zniszczonym mieszkaniu, domu lub budynku, w szczególności poprzez zorganizowanie wykonania usług przez specjalistów takich jak: ślusarz, elektryk, szklarz, hydraulik itp. oraz pokrycia kosztów dojazdu i robocizny tych specjalistów do kwoty określonej w umowie.
________________________________________
Czy w ramach ubezpieczenia asisstance można liczyć na pomoc medyczną ?
Standardowo w ramach umowy ubezpieczenia assistance w sytuacji, gdy wskutek zaistnienia nieszczęśliwego wypadku, który zdarzył się w domu, ubezpieczający doznał uszkodzenia ciała lub w razie nagłego zachorowania może zostać udzielona pomoc medyczna. Pomoc taka może przybierać następujące formy :

– udzielenie przez lekarza zakładu ubezpieczeń wstępnej telefonicznej porady dotyczącej sposobu postępowania, organizacji pierwszej pomocy i planowania leczenia,
– zorganizowanie oraz pokrycie kosztów pierwszej wizyty lekarskiej,
– zorganizowanie i pokrycie kosztów wizyty pielęgniarki,
– zorganizowanie i pokrycie kosztów transportu medycznego z jego do najbliższego szpitala o odpowiedniej specjalizacji.

Natomiast, jeśli wskutek nieszczęśliwego wypadku w domu lub nagłego zachorowania w domu ubezpieczony zostanie poddany hospitalizacji, trwającej co najmniej okres wskazany w umowie, zakłady ubezpieczeń standardowo oferują w czasie pobytu w szpitalu:

– zorganizowanie i pokrycie kosztów przewozu dzieci wraz z osobą towarzyszącą do miejsca zamieszkania osoby upoważnionej przez ubezpieczającego do opieki nad tymi dziećmi,
– zorganizowanie i pokrycie kosztów przewozu osoby upoważnionej do opieki nad dziećmi do miejsca, w którym znajdują się dzieci,
– zorganizowanie i pokrycie kosztów przewozu osoby wyznaczonej do domu, w którym znajdują się osoby wymagające stałej opieki,
– zorganizowanie opieki nad zwierzętami domowymi ubezpieczającego znajdującymi się w jego domu, jeżeli nie ma osoby, która mogłaby taką opiekę sprawować,
– zorganizowanie transportu medycznego ze szpitala do domu,
– zorganizowanie wizyty pielęgniarki w domu ubezpieczającego oraz pokrycia kosztów honorarium i dojazdu pielęgniarki,
– zorganizowanie dostarczenia ubezpieczającemu do domu podstawowych artykułów żywnościowych i higienicznych, leków oraz pokrycia kosztów tych artykułów.

Oczywiście wydatki związane z wskazywanymi czynnościami pomocowymi są przez zakłady limitowane do określonych w umowie kwot.
________________________________________
Czy w trudnych sytuacjach zakład ubezpieczeń w ramach ubezpieczenia asisstance pomoże mi w znalezieniu fachowców, którzy mi pomogą ?
Standardowo w ramach oferowanych usług assistance możemy liczyć także na pomoc informacyjną. Dzwoniąc pod wskazany przez zakład ubezpieczeń numer telefonu standardowo możemy liczyć na uzyskanie następujących informacji o najbliższych placówkach medycznych oraz aptekach, o numerach telefonów służb użyteczności publicznej oraz usługodawców technicznych, znajdujących się w pobliżu miejsca zamieszkania ubezpieczającego jak: ślusarz, elektryk, szklarz, hydraulik itp. W przypadku hospitalizacji niektóre zakłady ubezpieczeń zobowiązują się do powiadomienia o fakcie hospitalizacji rodziny, a nawet udzielenie wstępnych informacji o stanie zdrowia.
________________________________________
Z jakimi wyłączeniami ochrony ubezpieczeniowej można się spotkać w ubezpieczeniach asisstance ?
Przede wszystkim zakłady ubezpieczeń zazwyczaj zastrzegają w ogólnych warunkach ubezpieczenia, że nie odpowiadają za szkody zaistniałe w związku ze świadczonymi usługami assistance. Nie pokrywają także, co jest istotne kosztów poniesionych przez ubezpieczającego przed powiadomieniem zakładu ubezpieczeń, nawet jeśli są objęte ochroną ubezpieczeniową.

Ponadto w przypadku ubezpieczenia assistance, jak i w innych ubezpieczeniach standardowo spotykamy wyłączenia ochrony za zdarzenia, które zaszły w związku:

– z zamieszkami, rozruchami, aktami terroru, wojną domową lub międzynarodową oraz ze strajkami,
– ze szkodami powstałymi wskutek długotrwałego zawilgocenia domu powstałego wskutek zaniedbań ze strony ubezpieczającego,
– ze szkodami powstałymi wskutek przenikania wód gruntowych,
– ze szkodami górniczymi w rozumieniu prawa górniczego,
– ze spożyciem przez ubezpieczającego alkoholu, narkotyków lub innych środków odurzających,
– z samobójstwem lub próbą samobójstwa,
– z uczestnictwem ubezpieczającego w bójce, z wyłączeniem przypadku obrony koniecznej,
– z umyślnym lub rażąco niedbałym działaniem ubezpieczającego lub osoby wspólnie z nim zamieszkującej,
– z prowadzeniem przez ubezpieczającego działalności gospodarczej w domu.

Podobnie odpowiedzialność zakładów ubezpieczeń polegająca na organizacji pomocy medycznej jest ograniczana, jeżeli konieczność pomocy medycznej lub hospitalizacji jest związana z:

– chorobami przewlekłymi (uprzednimi schorzeniami),
– rekonwalescencją ubezpieczającego lub schorzeniami występującymi w trakcie leczenia,
– nagłym pogorszeniem stanu zdrowia ubezpieczającego lub komplikacjami w przypadku chorób, które wymagają stałego leczenia lub opieki medycznej,
– ciążą (niektóre zakłady ubezpieczeń ograniczają swoją odpowiedzialność od określonego czasokresu ciąży),
– rozstrojem zdrowia wynikającym ze spożycia przez ubezpieczającego niewłaściwych dla niego pokarmów.

Ponadto z zakresu odpowiedzialności polegającej na świadczeniu usług naprawczych w uszkodzonym mieszkaniu lub domu wyłączone są zazwyczaj:

– usługi związane z naprawą takich uszkodzeń jak uszkodzenie żarówek, bezpieczników, baterii wodnych, zatkaniem zlewu, umywalki lub wanny,
– usługi związane z uszkodzeniami podziemnych instalacji kanalizacyjnych, gazowych i wodociągowych oraz linii energetycznych oraz innych instalacji, za konserwację których odpowiadają inne podmioty,
– usługi związane z uszkodzeniami urządzeń elektrycznych gospodarstwa domowego,
– usługi związane z uszkodzeniami, o istnieniu których ubezpieczający wiedział przed zawarciem umowy ubezpieczenia.
________________________________________
Czy ubezpieczenia mieszkaniowe są kosztowne, jaką trzeba dysponować kwotą aby ubezpieczyć dom a jaką żeby ubezpieczyć mieszkanie ?
Czy ubezpieczenia mieszkaniowe są kosztowne, jaką trzeba dysponować kwotą aby ubezpieczyć dom a jaką żeby ubezpieczyć mieszkanie ? Żeby ubezpieczyć dom czy mieszkanie nie trzeba dysponować znaczną kwotą pieniędzy. Ceny za ubezpieczenia majątkowe są zdecydowanie niższe od tych, które płacimy za np. ubezpieczenia komunikacyjne czy ubezpieczenia życiowe. Ubezpieczenie średniego mieszkania (45 – 80 m) w pełnym zakresie to w zależności od jego wartości, regionu i powierzchni – wydatek około 300 – 700 zł, domu biorąc pod uwagę w/w czynniki 600 – 1200 zł w skali rocznej, co analizując zagrożenia, które związane są z posiadaniem mieszkania, domu wydaje się być opłacalnym wydatkiem.

Tekst zaporzyczony, opracowanie Rzecznika Ubezpieczonych.