Czy wysokość odszkodowania, które mogę uzyskać z ubezpieczenia domu jest uzależniona od treści ogólnych warunków ubezpieczenia?
TAK, w przypadku ubezpieczeń dobrowolnych sposób wyliczenia odszkodowania powinien być określony w treści ogólnych warunków ubezpieczenia mieszkań (o.w.u.). Wprowadzenie regulacji odnośnie zasad ustalania wysokości odszkodowania ubezpieczeniowego do postanowień o.w.u. nie jest kwestią uznaniową ubezpieczycieli lecz wynika z przepisów prawa ubezpieczeniowego. Zwrócić należy jednak uwagę, że odszkodowanie przyznawane z ubezpieczeń dobrowolnych (nie tylko mieszkań i domów) może być mniej korzystne od odszkodowania uzyskanego z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej, które co do zasady opierają się na ogólnych regułach odpowiedzialności odszkodowawczej określonych w przepisach k.c. Jednakże możliwość uregulowania zasad rozliczenia szkody, w sposób mniej korzystny niż przy jego wyliczeniu na zasadach ogólnych stosowanych w prawie odszkodowawczym, wcale nie musi oznaczać, że świadczenie ubezpieczeniowe nie będzie spełniało pokładanych w nim oczekiwań, tj. pokrycia pełnej albo zbliżonej do wartości faktycznie powstałych szkód.
Przede wszystkim przyjąć należy założenie, że proces likwidacji szkód rozpoczyna się już na etapie zawarcia (akwizycji) umowy ubezpieczenia mieszkania. Dla realizacji praw wynikających z umowy ubezpieczenia mieszkań istotny jest więc kształt umowy nadany jej w chwili zawarcia. To wówczas ubezpieczający dokonuje wyboru odpowiedniego wariantu ubezpieczenia mieszkania determinującego zazwyczaj określony tryb likwidacji szkody i idący za tym sposób rozliczenia szkody i wysokość odszkodowania.
W przypadku ubezpieczeń domów i mieszkań, na etapie zawarcia umowy ubezpieczenia mieszkania, oprócz samego zapoznania się z treścią o.w.u., ważne jest również dokonanie wyboru określonego trybu wariantu likwidacji szkody. Wybór ten ma miejsce jeszcze przed zawarciem umowy poprzez zaznaczenie odpowiedniej rubryki we wniosku ubezpieczeniowym. Zasadniczo, do wyboru ubezpieczającego są pozostawione dwie opcje ubezpieczenia mieszkań : na wartość rzeczywistą albo odtworzeniową (nową).
Przy ubezpieczeniu mieszkań na tzw. wartości rzeczywiste, ubezpieczyciele stosują ustalony na podstawie oględzin, bądź w oparciu o wiek nieruchomości procentowy stopień zużycia. Sposób szacowania stopnia zużycia powinien być określony w treści o.w.u. W przeciwnym razie postępowanie ubezpieczyciela nie mające podstawy w umowie jest bezprawne i nie będzie wiązało ubezpieczającego. Ubezpieczyciele często do określenia stopnia zużycia wykorzystują tabele, według których określonemu wiekowi przedmiotu ubezpieczenia przypisuje się wyrażony w procentach stopień zużycia. Stąd też inkorporowanie do umowy treści tabeli albo wręczanie jej razem z o.w.u. przed zawarciem umowy czyni z niej wiążący strony element umowy ubezpieczenia mieszkania.
Przy ubezpieczeniu mieszkań w wariancie wartości odtworzeniowej, wartość odszkodowania stanowi rzeczywisty, realny koszt związany z doprowadzeniem rzeczy uszkodzonej do stanu sprzed szkody, bez stosowania stopnia zużycia. Rozwiązanie to jest zatem o wiele bardziej korzystne niż ubezpieczenie nieruchomości na wartość rzeczywistą. Jednakże ma ono jedną wadę, mianowicie przeważnie wiąże się z koniecznością zapłaty podwyższonej składki. W związku z powyższym, istotne z punktu widzenia zapewnienia pełnej ochrony ubezpieczeniowej, w zakresie zgodnym z oczekiwaniami ubezpieczającego, jest przeprowadzenie, jeszcze przed dokonaniem wyboru produktu ubezpieczeniowego, analizy treści postanowień umowy oraz wyboru właściwego pod względem oczekiwań wariantu ubezpieczenia mieszkania. Wyciągnięte na tej podstawie wnioski pozwolą dokonać trafnego wyboru ubezpieczenia mieszkania, zapewniającego ochronę ubezpieczeniową, dostosowaną do naszych indywidualnych potrzeb . Innym przykładem modyfikacji umowy ubezpieczenia mieszkania mającym wpływ na wysokość odszkodowania jest także konfiguracja wariantu ubezpieczenia mieszkania, np. podstawowy, rozszerzony lub rozszerzenie zakresu ochrony o klauzule umowne (klauzule dodatkowe). Inaczej mówiąc kształt umowy ubezpieczenia mieszkań uzależniony jest od adekwatnej do potrzeb danej osoby konfiguracji zakresu oferowanej przez ubezpieczyciela ochrony ubezpieczeniowej.
Ponadto godne uwagi jest również powszechne funkcjonowanie w treści umowy franszyz oraz udziałów własnych. Jeśli tylko jest to możliwe proponujemy zawczasu wyeliminować z umowy możliwość ich stosowania, korzystając z odpowiednich wariantów ochrony. W umowach ubezpieczenia mieszkaniowych często spotyka się dwa rodzaje franszyz, tj. franszyzę integralną oraz franszyzę redukcyjną. Franszyza integralna jest minimalnym progiem określonym kwotowo lub procentowo, powyżej którego zakład ubezpieczeń będzie odpowiedzialny gwarancyjnie za szkodę oraz będzie realizował odszkodowanie. Zatem w przypadku, gdy wartość szkody jest niższa bądź równa wartości kwoty oznaczonej w umowie ubezpieczenia mieszkania jako granica franszyzy integralnej, ubezpieczyciel będzie zwolniony z odpowiedzialności za szkodę. Natomiast franszyza redukcyjna, jak sama nazwa wskazuje, redukuje wysokość ustalonego odszkodowania o wartość kwotową lub procentową wskazaną w umowie ubezpieczenia mieszkaniowej.
Z kolei udział własny, którego stosowanie w umowach ubezpieczenia mieszkań jest równie częste, jest instytucją umowną, która przewiduje pomniejszenie wypłaconego w ramach odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń odszkodowania o wartość określoną kwotowo lub procentowo. W praktyce więc różnica pomiędzy udziałem własnym a franszyzą redukcyjną uległa zatarciu. W obu więc przypadkach odszkodowanie wypłacone zostaje przez ubezpieczyciela w wysokości pomniejszonej o wartość franszyzy lub udziału własnego.
